Een cruciale oceaanstroming, de Atlantische Meridionale Overturning Circulation (AMOC), staat op het punt een kritiek keerpunt te bereiken, met potentieel ingrijpende wereldwijde klimaatsverstoringen tot gevolg, zelfs vóór het einde van deze eeuw. Dit massieve "transportband"-systeem transporteert warm tropisch water noordwaarts en beïnvloedt weerpatronen over de hele wereld.
Europees Commissaris voor Klimaat, Net Zero en Groene Groei, Wopke Hoekstra, heeft de bevindingen van recent onderzoek bestempeld als een "ernstige wake-up call" voor klimaatverandering. Nieuw onderzoek, gepubliceerd in het Journal of Geophysical Research: Oceans op 24 augustus 2025, heeft 25 klimaatmodellen geanalyseerd. Een nieuw geïdentificeerde indicator, de oppervlakkige drijfvermogenflux, vertoont sinds 2020 een stijging, wat wijst op een verzwakking van deze vitale stroming. De studie voorspelt een mogelijke ineenstorting van de AMOC al in 2055 onder scenario's met hoge emissies.
Eerdere studies, zoals een analyse uit 2018, toonden al aan dat de AMOC sinds 400 n.Chr. met 15% was verzwakt, grotendeels door menselijke klimaatverandering. De meest recente bevindingen, die een mogelijke ineenstorting tussen 2025 en 2095 voorspellen met een waarschijnlijk kantelpunt in 2057, suggereren dat het risico groter is dan eerder werd gedacht.
De gevolgen van een ineenstorting van de AMOC zouden ernstig zijn. Europa kan te maken krijgen met aanzienlijk koudere temperaturen en een toename van stormen, terwijl de oostkust van Noord-Amerika te maken krijgt met een stijging van de zeespiegel. De studie voorspelt dat de landbouwproductie in Europa met wel 30% zou kunnen dalen door verminderde neerslag en koudere winters. Daarnaast kunnen de moessonsystemen in Azië en Afrika worden verstoord, wat gevolgen heeft voor de voedselzekerheid en economische stabiliteit. Sommige Europese steden zouden zelfs een temperatuurdaling van -48 graden Celsius kunnen ervaren, met extreme gevolgen voor het dagelijks leven en de infrastructuur.
Hoewel er binnen de wetenschappelijke gemeenschap nog discussie is over de exacte timing van een mogelijke ineenstorting, benadrukken de resultaten de urgentie van het terugdringen van broeikasgasemissies. Hoekstra onderstreept het belang van wereldwijde samenwerking en ambitieuzere klimaatactie, zoals uiteengezet in de Europese Green Deal, die streeft naar koolstofneutraliteit tegen 2050 en een emissiereductie van 55% tegen 2030. De EU heeft haar uitstoot al met 30% verminderd ten opzichte van 1990.
De bevindingen van het onderzoek onderstrepen de noodzaak om de weg naar een duurzame toekomst te versnellen en de klimaatdoelstellingen te behalen, met een focus op innovatie en internationale samenwerking. De Europese Commissie werkt aan het vastleggen van een emissiereductiedoelstelling van 90% voor 2040 in de Europese Klimaatwet, wat de ernst van de situatie verder benadrukt en de noodzaak van proactief handelen onderstreept.