Onverwacht Herstel van Flora op de Bodem van het Kachovka-reservoir Ondanks Ecologische Risico's

De catastrofale doorbraak van de dam van de Kachovka-waterkrachtcentrale op 6 juni 2023 leidde tot de lozing van ruwweg 18 miljard kubieke meter water. Deze gebeurtenis, door de UWEC Werkgroep bestempeld als de grootste ecologische ramp in Europa sinds Tsjernobyl, voedde aanvankelijk ernstige zorgen over de vorming van een 'giftige tijdbom' door de verspreiding van zware metalen in de Dnjepr-delta. De gevolgen van de overstroming troffen meer dan veertig gebieden die onder natuurbescherming vallen.

Echter, met de stand van zaken in 2025, onthulde luchtverkenning een opmerkelijk ecologisch herstel. De uitgestrekte slikvlaktes zijn getransformeerd tot een landschap dat sterk doet denken aan een uiterwaard. Ecologist Vadim Manyuk omschreef dit fenomeen als uniek op aarde, waarbij de natuur in een razend tempo terugkeert naar de staat van vóór de aanleg van het stuwmeer in de jaren vijftig. De snelle vegetatiegroei op de drooggevallen bedding is te danken aan de gelijktijdige kieming van zaden van snelgroeiende planten die zich op de bodem hadden afgezet direct nadat het water was weggestroomd.

Naar schatting zijn wel 40 miljard boomzaden ontkiemd. Dit biedt de potentie om het grootste uiterwaardbos in de steppezone van Oekraïne te vormen, met een oppervlakte van meer dan 1000 vierkante kilometer. Voor het eerst in 70 jaar beginnen fragmenten van het historische natuurcomplex 'Veliky Luh' (Grote Weide) zich te herstellen, inclusief uiterwaardenbossen, moerassen en weiden. Op de blootgelegde bodem zijn wilgen en populieren waargenomen; na een jaar bereiken sommige bomen reeds hoogtes van 2 tot 3 meter.

Naast de flora zien we ook de terugkeer van fauna. In de ondiepe wateren van de Dnjepr is de steur opnieuw gesignaleerd, een vissoort die meer dan 70 jaar afwezig was in dit gebied. Tegelijkertijd trekken wilde zwijnen, reeën en hazen de steppegebieden binnen. Het is een prachtig voorbeeld van hoe de natuur, wanneer de menselijke ingreep wegvalt, snel haar eigen weg vindt, alsof er geen decennia van stagnatie is geweest.

Desondanks blijven er serieuze zorgen bestaan over de langetermijneffecten op de voedselketens. Dit komt doordat zich op de bodem sedimenten hebben opgehoopt met verhoogde concentraties zware metalen. In sommige zones is een overschrijding vastgesteld van lood met een factor 6,45 en cadmium met een factor 4,28 ten opzichte van de norm. Ecologist Pavel Oleynik wijst erop dat wilgen fungeren als fyto-extractors; zij nemen deze toxische elementen op, wat bijdraagt aan een natuurlijk zuiveringsproces van de bodem.

Parallel aan deze ecologische ontwikkelingen blijft de humanitaire situatie gespannen in de regio's die te lijden hebben onder infrastructurele schade. De watervoorziening in gebieden zoals Pokrov is ernstig verstoord, hoewel de plaatsvervangend hoofd van het Presidentiële Bureau, Oleksiy Kuleba, al op 2 juli 2023 melding maakte van een geleidelijke hervatting van de gecentraliseerde watertoevoer. Bestaande watersystemen in de getroffen provincies, waaronder de regio Cherson, kampen met waterverliezen tot 60% door beschadigingen.

Terwijl de discussies voortduren over de toekomst van het voormalige stuwmeerterrein – variërend van de heropbouw van de waterkrachtcentrale (wat minimaal vijf jaar zou duren en meer dan één miljard euro zou kosten) tot het ondersteunen van het natuurlijke herstel van de uiterwaarden – benadrukken ecologen, waaronder Yevhen Simonov, dat het behoud van dit herleefde ecosysteem prioriteit moet krijgen. Het is een unieke kans om een stuk verloren natuur terug te geven aan Oekraïne.