Ongekende Terugtrekking Hektoria-Gletsjer: Tempo Tienmaal Hoger dan Gemeten bij Gegronde IJsformaties

Een internationaal onderzoeksteam heeft in het tijdschrift Nature Geoscience een ongekende terugtrekking van de Hektoria-gletsjer op het Oost-Antarctische Schiereiland gedocumenteerd. De observaties, uitgevoerd door wetenschappers van onder andere de Universiteit van Colorado Boulder, waaronder hoofdauteur Dr. Naomi Ochwat en co-auteur Dr. Ted Scambos, tonen een fenomeen dat een zeldzame inkijk biedt in de mechanismen achter de stabiliteit van continentale ijsmassa's. De bevindingen benadrukken de urgentie van een dieper inzicht in de dynamiek die de planeet vormgeeft.

De meest alarmerende fase van de terugtrekking vond plaats tussen november en december 2022, een periode waarin de gletsjer meer dan acht kilometer ijs verloor in slechts twee maanden tijd. Dit tempo ligt ongeveer tien keer hoger dan wat voorheen werd waargenomen bij gegronde gletsjers, wat het de snelste terugtrekking in de moderne geschiedenis maakt. De onderzoekers merkten op dat de snelheid van deze afkalving vergelijkbaar is met dramatische gebeurtenissen aan het einde van de laatste ijstijd, zo'n 15.000 tot 19.000 jaar geleden. Hoewel Hektoria met een omvang vergelijkbaar met Philadelphia klein is naar Antarctische maatstaven, dient de snelle afkalving als een waarschuwing voor grotere ijsmassa's zoals de Thwaites- of Pine Island-gletsjers.

De observaties werden verricht door een combinatie van satellietbeelden, luchtfoto's en hoogtemetingen, wat een nauwkeurig beeld van de snelle transformatie opleverde. Wat deze gebeurtenis zo opmerkelijk maakt, is dat het ijsverlies zich voordeed op ijs dat op vast gesteente rustte, en niet in drijvend ijs, wat directe implicaties heeft voor de zeespiegelstijging. Wetenschappers wijzen erop dat het vlakke en kustnabije terrein van de gletsjer dit abrupte smeltgedrag faciliteerde. De analyse toonde aan dat het onderliggende vlakke gesteente de gletsjer in staat stelde plotseling te gaan drijven nadat deze aanzienlijk was uitgedund, wat leidde tot een snel afkalfproces waarbij oceaankrachten scheuren van onderaf veroorzaakten die zich verenigden met scheuren van bovenaf.

Dit proces wordt in verband gebracht met de desintegratie van het Larsen B-ijsschap in 2002, dat voorheen een natuurlijke damfunctie vervulde. Eerdere gebeurtenissen, zoals de ineenstorting van Larsen B, lieten zien dat het wegvallen van zo'n ondersteunende structuur voedende gletsjers tot wel drie tot acht keer sneller deed stromen. De data-analyse onthulde dat de Hektoria-gletsjer tussen januari 2022 en maart 2023 ongeveer 25 kilometer ijs verloor, met een piekverlies van circa 800 meter per dag in de kritieke maanden. Deze waarnemingen onderstrepen dat de stabiliteit van de ijsbedekking dynamisch is. De recente waarschuwing van het United Nations Office in Genève in maart 2025 dat gletsjers in veel regio's het risico lopen de 21e eeuw niet te overleven bij aanhoudende smelt, onderstreept de urgentie van het doorgronden van deze interacties tussen land, oceaan en atmosfeer.