Onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Wetenschappen hebben een formeel raamwerk en empirische methodologie ontwikkeld om metaforen te analyseren. Hun studie, gepubliceerd in PLOS Complex Systems, bevestigt dat metaforen niet slechts retorische middelen zijn, maar duurzame linguïstische en cognitieve structuren die ons denken en taalgebruik diepgaand beïnvloeden. Met behulp van geavanceerde methoden uit de complexe systemen-analyse, identificeerde het onderzoek een metafoornetwerk met duidelijke scheidingen tussen abstracte en concrete categorieën.
Twee cruciale metaforische processen werden belicht: de overdracht van betekenis van concrete naar abstracte domeinen, en de ontwikkeling van nieuwe verbindingen tussen verschillende concrete gebieden. Dit suggereert dat metaforen gedreven worden door contrast en spanning, wat leidt tot herconceptualisatie en de ontdekking van nieuwe overeenkomsten. Deze bevindingen hebben aanzienlijke implicaties voor de cognitieve taalkunde, de filosofie van taal, en potentieel ook voor kunstmatige intelligentie en machine learning. De studie, geleid door Marie Teich, Wilmer Leal en Jürgen Jost, benadrukt dat metaforen een fundamentele rol spelen in hoe we de wereld begrijpen en hoe we nieuwe informatie assimileren. Ze zijn niet slechts versieringen, maar een kernmechanisme voor cognitie en interpretatie. Dit onderzoek bouwt voort op het werk van cognitieve linguïsten zoals Lakoff en Johnson, die al in 1980 stelden dat metaforen een centraal onderdeel zijn van ons cognitieve systeem, waarbij abstracte concepten worden begrepen in termen van meer concrete, belichaamde ervaringen. De analyse van het metafoornetwerk van de Engelse taal toont aan dat deze metaforische verbindingen stabiel zijn over lange perioden en dat ze de ontwikkeling van nieuwe betekenissen sturen. Interessant is dat metaforen niet alleen abstracte concepten verhelderen, maar ook de relaties tussen concrete domeinen kunnen versterken. Dit proces, waarbij spanning tussen concepten leidt tot nieuwe inzichten, is cruciaal voor creativiteit en vernieuwing. De bevindingen van het Max Planck Instituut bieden een dieper inzicht in de mechanismen achter taal en denken, en onderstrepen het belang van metaforen als bouwstenen voor onze cognitieve architectuur. Het onderzoek suggereert dat de manier waarop we metaforen gebruiken, onze perceptie, redenering en communicatie vormgeeft, en dat deze processen cultureel en ervaringsgericht zijn.