Een recent en diepgaand onderzoek, uitgevoerd door Livity in opdracht van Google als onderdeel van het ‘Rapport over de Toekomst’ (Future Report), heeft de aanzienlijke en groeiende betrokkenheid van Europese jongeren bij het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) instrumenten blootgelegd. De peiling, die een representatieve steekproef van meer dan 7000 tieners omvatte, toont aan dat AI al stevig verankerd is in hun dagelijkse routine. Een substantieel deel – namelijk 40 procent van de ondervraagde jeugd – geeft aan AI-tools dagelijks of bijna dagelijks in te zetten. Voor deze generatie zijn de voordelen duidelijk: zij benadrukken dat de voornaamste winst ligt in het aanzienlijk versnellen van leerprocessen en het onmiddellijk kunnen verkrijgen van de benodigde informatie, wat hun persoonlijke ontwikkeling ten goede komt.
Dit sterke, proactieve enthousiasme voor zelfontwikkeling door middel van technologie botst echter op merkbare institutionele weerstand binnen het formele onderwijs. De enquêtegegevens van Livity en Google tonen aan dat 28 procent van de respondenten heeft aangegeven dat hun onderwijsinstellingen formeel nog geen enkele op AI gebaseerde tool hebben goedgekeurd of aanbevolen. Deze duidelijke discrepantie tussen de persoonlijke initiatieven van studenten en de officiële onderwijsstructuur legt een scherpe noodzaak bloot voor het ontwikkelen van verantwoorde en ethische pedagogische strategieën. Zonder duidelijke kaders dreigt het onderwijs achterop te raken. Er is dringend behoefte aan heldere richtlijnen en een constructieve aanpak voor de integratie van AI in het curriculum, om zo de kloof tussen de leerling en de leeromgeving te dichten.
Parallel aan de technologische adoptie blijft de kwestie van digitale geletterdheid cruciaal. Wat betreft digitale hygiëne en online veiligheid, blijven ouders de meest gezaghebbende informatiebron voor een aanzienlijk deel van de tieners, namelijk 32%. Dit is een belangrijk gegeven, aangezien het de rol van het gezin in de vroege fase van digitale opvoeding bevestigt. Het is echter een voorspelbaar fenomeen dat het vertrouwen in ouders als primaire bron van digitale kennis afneemt naarmate de jongeren ouder worden en hun eigen digitale identiteit ontwikkelen. Dit gegeven onderstreept het cruciale belang van het vroegtijdig aanleren van robuuste digitale geletterdheidsvaardigheden, zodat jongeren in staat zijn om bewust, kritisch en geïnformeerd met complexe technologieën en online risico’s om te gaan.
De beleidsmakers op internationaal niveau erkennen intussen de noodzaak om te handelen. De erkenning van het potentieel van AI binnen het onderwijsveld groeit gestaag. In mei 2025 riep de invloedrijke Raad van Europa op tot de ontwikkeling van een inclusieve, ethische en mensgerichte strategie voor de implementatie van AI in de academische sector. Dit signaal werd versterkt door UNESCO, die de Internationale Dag van het Onderwijs 2025 specifiek wijdde aan het thema Kunstmatige Intelligentie. UNESCO dringt aan op substantiële investeringen in de professionele opleiding van zowel docenten als studenten om hen voor te bereiden op de toekomst. Audrey Azoulay, de directeur-generaal van UNESCO, formuleerde een duidelijke waarschuwing: AI moet dienen als een krachtige aanvulling op de menselijke en sociale aspecten van leren, en mag deze essentiële elementen zeker niet vervangen. Hierbij wordt de autonomie en het welzijn van alle deelnemers aan het onderwijsproces als hoogste prioriteit gesteld.
Tegen de achtergrond van deze dringende beleidsdiscussies en internationale oproepen, worden in Europa concrete stappen gezet op het gebied van regulering. Vanaf augustus 2025 worden nieuwe transparantieverplichtingen ingevoerd voor algemene AI-modellen. Deze maatregel weerspiegelt de maatschappelijke wens om technologische vooruitgang in harmonie te brengen met fundamentele waarden zoals transparantie en ethiek in het onderwijs. Onderwijsinstellingen staan nu voor de uitdaging om hun traditionele rol fundamenteel te heroverwegen. De educatieve kaders moeten niet langer een belemmering vormen, maar juist fungeren als een proactieve gids die jongeren helpt om de immense energie en de transformerende kracht van AI op een constructieve en ethische manier in hun leerproces te leiden.