Một nghiên cứu đột phá, được công bố vào ngày 25 tháng 9 năm 2025, đã sử dụng kỹ thuật tái tạo kỹ thuật số tiên tiến để phân tích hộp sọ Yunxian 2, một hóa thạch 1 triệu năm tuổi được tìm thấy ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Phát hiện này cho thấy hộp sọ thuộc về một thành viên sơ khai của dòng dõi Homo longi, có quan hệ gần gũi với người hiện đại và người Denisova, và đẩy lùi đáng kể thời gian ước tính về sự phân tách giữa Homo sapiens và Homo longi.
Hộp sọ Yunxian 2, được phát hiện vào năm 1990, trước đây đã gây khó khăn cho việc phân loại do biến dạng trong quá trình hóa thạch. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu do Giáo sư Xiaobo Feng thuộc Đại học Sơn Tây dẫn đầu, đã sử dụng kỹ thuật quét CT và tái tạo kỹ thuật số để khắc phục những biến dạng này. Bản tái tạo cho thấy thể tích hộp sọ khoảng 1.143 cm khối, với sự kết hợp các đặc điểm nguyên thủy (như cung mày rõ nét, khuôn mặt nhô ra phía trước) và hiện đại (như vùng má cao hơn, mào chẩm giảm).
Phân tích phát sinh loài dựa trên bản tái tạo này cho thấy tổ tiên chung của Homo sapiens và Homo longi tồn tại vào khoảng 1,32 triệu năm trước, một ước tính xa hơn nhiều so với các dự đoán trước đây là từ 500.000 đến 700.000 năm trước. Nghiên cứu này gợi ý rằng các dòng dõi người đã tách ra sớm hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, cho thấy một bức tranh phức tạp hơn về lịch sử tiến hóa của loài người. Các nhà nghiên cứu tin rằng Homo longi, bao gồm cả người Denisova, là nhóm chị em với dòng dõi Homo sapiens.
Phát hiện này thách thức các mốc thời gian đã được thiết lập về sự tiến hóa của loài người, gợi ý rằng tổ tiên chung của chúng ta và các loài người cổ đại khác đã tồn tại lâu hơn nhiều. Các nhà khoa học đã tính toán rằng tổ tiên chung của các dòng dõi này đã xuất hiện vào khoảng 1,32 triệu năm trước, và tổ tiên của người Neanderthal xuất hiện sớm hơn một chút, vào khoảng 1,38 triệu năm trước. Điều này cho thấy rằng dòng dõi Homo sapiens có mối quan hệ tiến hóa gần gũi hơn với tổ tiên của Homo longi so với dòng dõi Neanderthal.
Nghiên cứu này nhấn mạnh sự phức tạp và năng động không ngừng của nghiên cứu tiến hóa loài người, cho thấy hiểu biết của chúng ta liên tục được trau dồi bởi các công nghệ và khám phá mới. Các nhà khoa học cũng cho rằng các hóa thạch Yunxian có thể là những hóa thạch cổ nhất trong nhóm Homo longi, mặc dù không phải là cổ xưa nhất. Việc tái phân loại này có thể dẫn đến việc đánh giá lại đáng kể các mô hình tiến hóa hiện có và mở ra những hiểu biết mới về mối quan hệ giữa người hiện đại, người Denisova và các loài người cổ đại khác.
Các nhà nghiên cứu tin rằng hộp sọ Yunxian 2 có thể giúp giải quyết "Sự hỗn loạn ở giữa" (Muddle in the Middle) - một mớ hỗn độn các hóa thạch người từ 1 triệu đến 300.000 năm trước. Phát hiện này cũng đặt ra khả năng rằng tổ tiên chung của chúng ta, và có thể cả những Homo sapiens đầu tiên, đã sinh sống ở Tây Á thay vì Châu Phi. "Điều này thay đổi rất nhiều suy nghĩ," Chris Stringer, nhà nhân chủng học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, một đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết. "Nó cho thấy rằng vào 1 triệu năm trước, tổ tiên của chúng ta đã chia thành các nhóm riêng biệt, cho thấy một sự phân tách tiến hóa của loài người sớm hơn và phức tạp hơn nhiều so với những gì chúng ta từng tin."
"Chúng tôi thực sự phải nói rằng chúng tôi không biết tổ tiên chung sống ở đâu," Giáo sư Chris Stringer nói. "Bởi vì Yunxian 2 khoảng một triệu năm tuổi, theo định nghĩa, nhóm Homo longi phải ít nhất là một triệu năm tuổi. Và điều đó, lần lượt, ngụ ý rằng nếu sapiens và Neanderthals đã tách ra, thì các nhóm của họ cũng phải có tuổi tương đương hoặc thậm chí cũ hơn về nguồn gốc của chúng." Nghiên cứu này làm nổi bật tầm quan trọng của các kỹ thuật tái tạo kỹ thuật số trong việc vượt qua những hạn chế của các di tích hóa thạch, mở ra những cánh cửa mới để hiểu về lịch sử tiến hóa của loài người.