Viện Karolinska đã công bố những người đoạt Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 2025 vào ngày 6 tháng 10 năm 2025. Các nhà khoa học Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi đã được vinh danh vì những khám phá đột phá liên quan đến dung nạp miễn dịch ngoại vi. Mary E. Brunkow liên kết với Viện Sinh học Hệ thống ở Seattle, Hoa Kỳ. Fred Ramsdell làm việc tại Sonoma Biotherapeutics ở San Francisco, Hoa Kỳ. Shimon Sakaguchi đóng góp công trình của mình khi liên kết với Trung tâm Nghiên cứu Bệnh Miễn dịch tại Đại học Osaka, Nhật Bản. Cơ chế này đóng vai trò thiết yếu trong việc ngăn hệ miễn dịch tấn công chính cơ thể chúng ta. Những nghiên cứu này không chỉ mở ra một lĩnh vực khoa học mới mà còn đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của các phương pháp điều trị tiên tiến cho các bệnh tự miễn và ung thư.
Hệ miễn dịch của con người là một mạng lưới phức tạp, có nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi hàng ngàn tác nhân gây bệnh mỗi ngày. Tuy nhiên, để duy trì sự cân bằng, hệ miễn dịch cần được điều hòa chặt chẽ, tránh tấn công nhầm vào các mô khỏe mạnh của chính cơ thể. Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học đã tìm hiểu cách thức hoạt động của cơ chế này. Trước đây, người ta tin rằng sự dung nạp miễn dịch chủ yếu được thiết lập thông qua quá trình loại bỏ các tế bào miễn dịch có khả năng gây hại ngay từ khi chúng còn non ở tuyến ức (dung nạp trung tâm).
Tuy nhiên, công trình của Giáo sư Shimon Sakaguchi, bắt đầu từ năm 1995, đã chỉ ra rằng bức tranh phức tạp hơn nhiều. Công trình của ông đã tiết lộ một hệ thống điều hòa phức tạp hơn, và các tế bào T điều hòa (Regulatory T cells - Tregs), đóng vai trò như những "người gác cổng" quan trọng, ngăn chặn các phản ứng miễn dịch tự hủy hoại, đã được xác định nhờ nỗ lực của Brunkow, Ramsdell và Sakaguchi. Bước ngoặt tiếp theo đến vào năm 2001 khi Mary E. Brunkow và Fred Ramsdell, trong quá trình nghiên cứu các dòng chuột có hệ miễn dịch rối loạn, đã xác định được đột biến gen FOXP3 là nguyên nhân gây ra bệnh tự miễn nghiêm trọng ở chuột (hội chứng scurfy). Quan trọng hơn, họ đã chứng minh rằng đột biến gen tương tự ở người gây ra hội chứng IPEX, một bệnh tự miễn hiếm gặp nhưng nguy hiểm.
Sau đó, Giáo sư Sakaguchi đã hoàn thiện bức tranh bằng cách chứng minh rằng gen FOXP3 chính là yếu tố then chốt điều khiển sự phát triển và chức năng của các tế bào T điều hòa. Sự kết hợp của những khám phá này đã làm sáng tỏ cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi, một quá trình diễn ra ngoài tuyến ức, giúp duy trì sự cân bằng tinh tế của hệ miễn dịch.
Những hiểu biết sâu sắc về vai trò của tế bào T điều hòa và dung nạp miễn dịch ngoại vi đã mở ra những chân trời mới trong y học. Lĩnh vực nghiên cứu về bệnh tự miễn, nơi hệ miễn dịch tấn công chính cơ thể, đã có những bước tiến vượt bậc. Các nhà khoa học hiện đang nỗ lực phát triển các liệu pháp nhắm vào tế bào T điều hòa để kiểm soát các bệnh như viêm khớp dạng thấp, lupus, tiểu đường tuýp 1 và nhiều rối loạn tự miễn khác. Ví dụ, các nghiên cứu được công bố trên tạp chí 'Nature Immunology' vào năm 2024, chỉ ra mối liên hệ giữa rối loạn chức năng của tế bào T điều hòa với sự phát triển của các tình trạng như viêm khớp dạng thấp và lupus. Song song đó, những khám phá này cũng mang lại hy vọng lớn trong cuộc chiến chống ung thư. Các khối u thường lợi dụng tế bào T điều hòa để lẩn tránh sự tấn công của hệ miễn dịch. Việc hiểu rõ cơ chế này cho phép các nhà nghiên cứu tìm cách "giải phóng" hệ miễn dịch, giúp nó nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn. Thậm chí, những tiến bộ này còn hứa hẹn mang lại kết quả tốt đẹp hơn cho các ca ghép tạng.
Lễ trao giải sẽ diễn ra vào ngày 10 tháng 12 năm 2025, nhân ngày tưởng niệm Alfred Nobel.
Giải Nobel năm 2025 là sự ghi nhận xứng đáng cho tầm nhìn xa và sự kiên trì của Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi. Công trình của họ không chỉ làm sâu sắc thêm hiểu biết của chúng ta về sự phức tạp của sự sống mà còn cung cấp những công cụ mạnh mẽ để phục hồi sự cân bằng và sức khỏe, mang lại hy vọng cho hàng triệu người trên toàn thế giới.