Các cuộc đàm phán về một hiệp ước toàn cầu nhằm giải quyết vấn nạn ô nhiễm nhựa đã rơi vào bế tắc nghiêm trọng, khi bản dự thảo mới nhất bị nhiều quốc gia tham dự thẳng thừng bác bỏ. Hội nghị, diễn ra tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở Geneva và dự kiến kết thúc vào ngày 14 tháng 8 năm 2025, đang đối mặt với một ngã rẽ quan trọng cho tương lai của hành tinh.
Bản dự thảo, do Chủ tịch Ủy ban Đàm phán Liên chính phủ Luis Vayas Valdivieso trình bày, đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt vì thiếu vắng các quy định cốt yếu, đặc biệt là việc giới hạn sản xuất nhựa và kiểm soát các hóa chất độc hại trong sản phẩm nhựa. Đại diện của Panama đã bày tỏ sự thất vọng sâu sắc, gọi đây là "sự đầu hàng" thay vì "tham vọng". Liên minh Châu Âu (EU) cũng tuyên bố đề xuất này "không thể chấp nhận" do thiếu đi "các biện pháp rõ ràng, mạnh mẽ và có tính hành động", trong khi Kenya nhấn mạnh sự vắng mặt của "các nghĩa vụ ràng buộc toàn cầu về bất kỳ vấn đề nào".
Sự chia rẽ rõ rệt nhất giữa các quốc gia tham dự nằm ở phạm vi của hiệp ước. Nhóm các quốc gia "Cùng chí hướng" (Like-Minded Group), bao gồm các nước sản xuất dầu mỏ như Ả Rập Xê Út, Nga và Iran, chủ trương một hiệp ước tập trung vào quản lý chất thải hơn là hạn chế sản xuất. Kuwait, phát biểu thay mặt nhóm này, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đồng thuận, khẳng định "Nếu không có sự đồng thuận, sẽ không có hiệp ước nào đáng để ký kết".
Quy mô của vấn đề ô nhiễm nhựa càng làm tăng thêm tính cấp bách của các cuộc đàm phán này. Theo dữ liệu của UNEP, sản lượng nhựa toàn cầu đã lên tới con số đáng kinh ngạc 400 triệu tấn mỗi năm. Nếu không có các biện pháp can thiệp quyết liệt, con số này dự kiến sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2060. Tình hình này đặt ra một thách thức lớn, đòi hỏi sự đoàn kết và tầm nhìn xa trông rộng từ cộng đồng quốc tế để tìm ra giải pháp bền vững.
Bên cạnh đó, những tác động ngày càng rõ nét đến sức khỏe con người cũng là một yếu tố then chốt. Các nhà khoa học đã phát hiện các hạt vi nhựa trong máu, phổi, sữa mẹ và thậm chí cả thai nhi. Nghiên cứu cho thấy con người tiêu thụ khoảng năm gram vi nhựa mỗi tuần qua ăn uống và hít thở, cùng với hàng nghìn hóa chất độc hại có trong nhựa, có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, tăng nguy cơ rối loạn nội tiết, các vấn đề sinh sản và ung thư. Việc hiệp ước không đề cập đến các hóa chất này càng làm gia tăng mối lo ngại về sức khỏe cộng đồng.
Các tổ chức môi trường cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về những thiếu sót của dự thảo. Quỹ Động vật Hoang dã Thế giới (WWF) cảnh báo rằng nếu không đạt được thỏa thuận, sẽ dẫn đến "nhiều thiệt hại hơn, nhiều tổn hại hơn, nhiều đau khổ hơn". Thời gian còn lại cho các nhà đàm phán là vô cùng quý báu để điều chỉnh lại dự thảo, tích hợp những quan ngại đã được nêu ra và hướng tới một văn kiện thực sự có ý nghĩa.
Tương lai của hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa vẫn còn bỏ ngỏ. Tuy nhiên, chính những bế tắc này lại mở ra cơ hội để các quốc gia cùng nhau nhìn nhận sâu sắc hơn về trách nhiệm chung và tìm kiếm những giải pháp sáng tạo, mang tính xây dựng, nhằm bảo vệ hành tinh và sức khỏe của thế hệ tương lai. Đây là thời điểm để cộng đồng quốc tế thể hiện sự kiên định và tầm nhìn hướng tới một tương lai hài hòa hơn.