Các nhà thiên văn học vừa đạt được một bước tiến lớn trong việc lập bản đồ kiến trúc của Dải Ngân Hà thông qua việc xác định 87 dòng sao riêng biệt có liên kết chặt chẽ với các cụm sao cầu (GCs) của thiên hà này. Những cấu trúc kéo dài này chính là tàn dư bị kéo căng của các thiên hà lùn nhỏ hơn hoặc bản thân các GCs, bị biến dạng và kéo dài dưới tác dụng của lực thủy triều mạnh mẽ từ Dải Ngân Hà. Nghiên cứu quan trọng này, được công bố trên máy chủ tiền in arXiv vào ngày 16 tháng 10 năm 2025, đã sử dụng dữ liệu chi tiết và chuyên sâu từ vệ tinh Gaia của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu để theo dõi sự phân bố phức tạp của vật chất tối thiên hà vô hình trong khu vực.
Đột phá này được dẫn dắt bởi một nhóm nghiên cứu xuất sắc do Yingtian Chen thuộc Đại học Michigan đứng đầu. Họ đã triển khai một thuật toán phát hiện tự động, tinh vi có tên là "StarStream." Thuật toán này áp dụng mô hình hóa dựa trên vật lý, mang lại khả năng phát hiện vượt trội so với các kỹ thuật định hướng thị giác truyền thống, nhờ đó khám phá ra những cấu trúc mà trước đây đã bị bỏ sót. Các dòng sao mới được lập danh mục được phân chia rõ ràng thành nhóm có độ tin cậy cao gồm 34 đặc điểm và nhóm bổ sung gồm 53 đặc điểm. Chỉ riêng mẫu chất lượng cao này đã tăng gấp đôi số lượng dòng sao cụm cầu được biết đến trước đây, mở rộng đáng kể khu vực lân cận thiên hà đã được khám phá.
Nghiên cứu cũng cung cấp những hiểu biết định lượng sâu sắc về các quá trình tiến hóa thúc đẩy sự hình thành của những cấu trúc này. Các nhà nghiên cứu đã định lượng thành công tốc độ hao hụt khối lượng trung bình theo quỹ đạo mà các cụm sao cầu tiền thân trải qua. Phần lớn các tập hợp sao cổ xưa này cho thấy tốc độ mất khối lượng nằm trong khoảng từ 1.0 đến 100 khối lượng mặt trời trên mỗi triệu năm. Điều thú vị là nhóm nghiên cứu không tìm thấy mối tương quan chặt chẽ nào giữa tốc độ hao hụt vật chất này với các đặc điểm bẩm sinh khác của các cụm sao cầu, điều này gợi ý rằng có một tập hợp các yếu tố chi phối phức tạp hơn đang hoạt động trong quá trình này.
Những khám phá hấp dẫn cũng xuất hiện liên quan đến hình thái học của các dòng sao mới được tìm thấy. Nhiều đặc điểm trong số này có vẻ rộng đáng ngạc nhiên, tương đối ngắn, hoặc bị lệch đáng kể so với quỹ đạo dự kiến của cụm sao mẹ. Một ví dụ đáng chú ý là dòng sao liên quan đến NGC 4147, nó thể hiện một hồ sơ gần như hình tròn, một sự khác biệt rõ rệt so với hình dạng dài, thon mà người ta mong đợi. Việc xác nhận các dòng sao "nóng" hoặc bất thường về mặt động lực học này đã chứng thực phương pháp tiếp cận của StarStream, vốn kết hợp mô hình vật lý sâu hơn thay vì chỉ nhận dạng mẫu đơn thuần, giúp nắm bắt được sự phức tạp của chúng.
Nỗ lực lập bản đồ toàn diện và chi tiết này không chỉ làm phong phú thêm danh mục các thành phần thiên hà mà còn làm sáng tỏ các con đường hình thành và tiến hóa của các cụm sao cầu, mang lại những góc nhìn mới mẻ về sự phát triển tổng thể của Dải Ngân Hà. Khối lượng dữ liệu mới khổng lồ được thu thập cho thấy vùng ngoại vi của thiên hà hoạt động năng động và phức tạp hơn nhiều so với những gì đã được mô hình hóa trước đây. Điều này mở ra cơ hội nghiên cứu phong phú cho các cuộc điều tra vật lý thiên văn trong tương lai, đặc biệt là trong lĩnh vực bồi tụ thiên hà và cách thức vật chất tối được phân bố trong vũ trụ.