Lời Thề Không Phải Hippocrates: Đặt Cược Vào Thực Tế Năng Lượng Mới

Khái niệm về một “lời thề” thường gắn liền với Y đức, tiêu biểu là Lời thề Hippocrates, một bộ quy tắc đạo đức cơ bản của ngành y. Tuy nhiên, ngày nay, khái niệm này đang được mở rộng sang một lĩnh vực hoàn toàn mới: các sáng kiến năng lượng, một phân khúc then chốt trong cuộc chiến chống lại khủng hoảng khí hậu. Một ví dụ nổi bật là cam kết tăng gấp ba công suất năng lượng hạt nhân toàn cầu vào năm 2050, cho thấy các tập đoàn xuyên quốc gia đang xây dựng trách nhiệm tập thể trong việc khử carbon cho hệ thống năng lượng.

Sự kiện mang tính bước ngoặt này đã diễn ra tại hội nghị CERAWeek ở Houston. Các nhà lãnh đạo từ nền kinh tế kỹ thuật số như Google, Amazon, Meta, cùng với các gã khổng lồ công nghiệp như Dow và nhiều công ty khác, đã công khai ủng hộ mục tiêu tăng gấp ba lần công suất lắp đặt điện hạt nhân trên toàn thế giới đến năm 2050. Tính lịch sử của sự kiện nằm ở sự hợp tác liên ngành này: không chỉ các nhà vận hành chuyên ngành mà cả những người tiêu thụ năng lượng lớn nhất từ lĩnh vực CNTT, hóa chất, và thậm chí cả dầu khí đều tham gia vào chương trình nghị sự hạt nhân. Liên minh này phản ánh sự thấu hiểu sâu sắc rằng năng lượng hạt nhân không phải là một lựa chọn thay thế, mà là một thành phần thiết yếu của một hệ thống năng lượng đa công nghệ, nơi nguồn phát điện nền tảng đảm bảo độ tin cậy mà Năng lượng tái tạo (Năng lượng tái tạo) khó đạt được nếu thiếu giải pháp lưu trữ năng lượng quy mô lớn. Việc mở rộng điện hạt nhân được xem là đòn bẩy chính để đạt được các mục tiêu đặt ra trong Thỏa thuận Paris.

Những bên ký kết không chỉ đưa ra những tuyên bố suông mà còn cam kết thực hiện các nghĩa vụ vận hành cụ thể. Họ dự định thúc đẩy cải cách quy định, đặc biệt là đơn giản hóa quy trình cấp phép và tiêu chuẩn hóa các thiết kế lò phản ứng. Hơn nữa, các công ty cam kết tài trợ cho đổi mới sáng tạo, từ các Lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) cho đến chu trình nhiên liệu thorium. Cuối cùng, họ tích hợp năng lượng hạt nhân vào chiến lược doanh nghiệp như một yếu tố cấu thành trong chuỗi cung ứng “xanh”. Lập luận cốt lõi của họ là điện năng không phát thải carbon phải luôn sẵn có, chứ không phải chỉ xuất hiện theo từng đợt; đây là điều kiện tiên quyết cho quá trình chuyển đổi số và tăng trưởng công nghiệp.

Quá trình khử carbon đòi hỏi một cách tiếp cận hỗn hợp mang tính hệ thống. Mặc dù Năng lượng tái tạo đang tăng trưởng bùng nổ, tính biến động của chúng tạo ra những thách thức nghiêm trọng: sự bất ổn trong sản xuất do phụ thuộc vào thời tiết, nhu cầu về công suất dự phòng (thường là khí đốt), và khả năng mở rộng bị giới hạn nếu không có đột phá về lưu trữ năng lượng. Năng lượng hạt nhân có khả năng lấp đầy những khoảng trống này, vì nó cung cấp nguồn điện nền tảng không phát thải CO2 suốt 24 giờ, sở hữu mật độ năng lượng cao (1 kg uranium tương đương khoảng 2,7 triệu kWh) và cung cấp nguồn tài nguyên dài hạn (tuổi thọ các tổ máy trên 60 năm). Liên minh bao gồm 140 công ty hạt nhân, 31 quốc gia và 14 tổ chức tài chính đang thể chế hóa vai trò của năng lượng nguyên tử như một yếu tố “xanh” trong quá trình chuyển đổi năng lượng.

Sáng kiến này không chỉ là một bản tuyên ngôn mà là một lộ trình với các cơ chế cụ thể. Các công ty đang thực hiện đầu tư trực tiếp—ví dụ, Amazon và Google đang tài trợ cho các dự án SMR thí điểm để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu của họ. Các quan hệ đối tác công nghệ đang được phát triển, tập trung vào việc tạo ra nhiên liệu có hàm lượng chất thải phóng xạ đã qua sử dụng thấp hơn. Công việc đang được tiến hành để tiêu chuẩn hóa các giao thức an toàn nhằm tăng tốc triển khai. Kết luận quan trọng là năng lượng sạch không còn là một “phần thưởng môi trường” mà đã trở thành yếu tố then chốt cho sự bền vững của doanh nghiệp. Nếu không có nền tảng đáng tin cậy, ít carbon, thì các chuỗi cung ứng ổn định, việc tuân thủ xếp hạng ESG và khả năng cạnh tranh dài hạn đều không thể thực hiện được.

Sáng kiến này phải đối mặt với ba rào cản chính: địa chính trị (sự phân mảnh của thị trường nhiên liệu hạt nhân), tài chính (chi phí vốn đầu tư (CAPEX) cao và thời gian hoàn vốn kéo dài), và nhận thức của công chúng (những định kiến về rủi ro). Tuy nhiên, chính hình thức “lời thề”—một cam kết công khai—đang thiết lập một tiêu chuẩn mới về trách nhiệm doanh nghiệp, chuyển cuộc thảo luận từ “khả năng” sang “thực tế”. Điều này mở đường cho việc hình thành các nhóm tài trợ quốc tế, đẩy nhanh quá trình chứng nhận các lò phản ứng tiên tiến và triển khai các chương trình giáo dục nhằm xóa bỏ các rào cản xã hội.

“Lời thề năng lượng” này là dấu hiệu của một sự chuyển đổi sâu sắc: từ các giải pháp rời rạc sang các liên minh mang tính hệ thống, từ tuyên bố sang cam kết đầu tư, và từ cạnh tranh sang hợp tác vì lợi ích chung. Tầm quan trọng của nó vượt xa các con số đơn thuần: đây là bản thiết kế cho hệ thống năng lượng của thế kỷ 21, nơi đạo đức, công nghệ và kinh tế hợp nhất thành một Dự án Phát triển Bền vững duy nhất—nơi điện năng không phát thải carbon phải luôn sẵn có, điều kiện tiên quyết cho chuyển đổi số và tăng trưởng công nghiệp.