Chính quyền bang Oaxaca, Mexico, đã lên tiếng phản đối và lên án mạnh mẽ thương hiệu thời trang Adidas cùng nhà thiết kế Willy Chavarria vì cáo buộc chiếm đoạt văn hóa thông qua mẫu dép "Oaxaca Slip On". Mẫu dép này, được giới thiệu gần đây tại Bảo tàng Nghệ thuật Puerto Rico, lấy cảm hứng từ những đôi huarache truyền thống của cộng đồng Villa Hidalgo Yalálag, thuộc vùng Sierra Norte của Oaxaca.
Mẫu "Oaxaca Slip On" kết hợp kiểu dáng huarache Mexico truyền thống với phong cách đô thị đặc trưng của Adidas, sử dụng chất liệu da cao cấp, kỹ thuật dệt thủ công tinh xảo và đế giày kiểu dáng sneaker cao. Tuy nhiên, cộng đồng Yalálag đã không được tham vấn hay ghi nhận công lao cho thiết kế này, dẫn đến làn sóng phản đối.
Thống đốc Oaxaca, Salomón Jara Cruz, đã bày tỏ sự phản đối, nhấn mạnh rằng việc sử dụng các yếu tố văn hóa bản địa cho mục đích thương mại mà không có sự đồng thuận tự do, trước đó và có thông tin đầy đủ là vi phạm quyền tập thể của họ. Chính quyền bang cam kết hỗ trợ pháp lý cho Người Zapotec bản địa của Villa Hidalgo Yalálag để bảo vệ di sản văn hóa của họ. Bộ Văn hóa và Nghệ thuật Oaxaca (Seculta) cũng yêu cầu ngừng ngay lập tức việc thương mại hóa mẫu "Oaxaca Slip On" và đề xuất một quy trình đối thoại và bồi thường với cộng đồng Yalálag, cùng với việc công nhận công khai nguồn gốc văn hóa của các thiết kế bị chiếm đoạt.
Sự việc này gợi nhớ đến các trường hợp chiếm đoạt văn hóa trước đây liên quan đến các thương hiệu quốc tế sử dụng thiết kế truyền thống của Mexico mà không được phép, như bộ sưu tập năm 2019 của Carolina Herrera với các họa tiết thêu từ Tenango de Doria và vùng Isthmus của Tehuantepec, hay các vụ việc tương tự với Zara, Anthropologie và Shein. Các chuyên gia pháp lý chỉ ra rằng luật sở hữu trí tuệ hiện hành còn nhiều lỗ hổng trong việc bảo vệ các biểu đạt văn hóa bản địa, khiến các cộng đồng này khó đòi lại quyền lợi khi thiết kế của họ bị sử dụng trái phép. Mexico đã có những bước đi pháp lý để giải quyết vấn đề này, bao gồm cả việc ban hành luật bảo vệ di sản văn hóa của người bản địa và người gốc Phi.