Vào tháng 7 năm 2025, các nhà thiên văn học đã phát hiện một loạt các vụ nổ tia gamma (GRB) phát ra từ cùng một nguồn vũ trụ, một hiện tượng chưa từng thấy trong ít nhất năm thập kỷ qua. Sự kiện này, được định danh là GRB 250702B, ban đầu được kính thiên văn vũ trụ Fermi của NASA ghi nhận, sau đó được xác nhận bởi dữ liệu từ Kính viễn vọng Không gian Hubble và Kính viễn vọng Rất Lớn (VLT) của Đài quan sát Nam Âu đặt tại sa mạc Atacama, Chile.
Thông thường, các vụ nổ tia gamma là những sự kiện ngắn ngủi, kéo dài từ mili giây đến vài phút, giải phóng năng lượng tương đương với hàng tỷ Mặt Trời. Tuy nhiên, GRB 250702B lại nổi bật với thời gian kéo dài bất thường khoảng 24 giờ và sự lặp lại tín hiệu trong vòng vài giờ. Đặc điểm kéo dài và lặp lại này là chưa từng có trong các nghiên cứu cho đến nay. Antonio Martin-Carrillo, một nhà thiên văn học tại Đại học College Dublin và là đồng tác giả của nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Astrophysical Journal Letters, nhấn mạnh rằng GRB này khác biệt so với bất kỳ GRB nào được quan sát trong 50 năm qua.
Các nhà nghiên cứu đã đề xuất một số kịch bản để giải thích hiện tượng kỳ lạ này. Một trong những giả thuyết là sự sụp đổ cực kỳ bất thường của một ngôi sao cực lớn hoặc sự phá hủy của một ngôi sao đặc biệt bởi một lỗ đen có kích thước trung bình. Các nghiên cứu tiếp theo, bao gồm cả quan sát bằng Kính viễn vọng Không gian Hubble, đã chỉ ra rằng nguồn gốc của GRB này nằm trong một thiên hà xa xôi, cách Trái Đất hàng tỷ năm ánh sáng, cho thấy sức mạnh đáng kể của sự kiện này.
Điều đáng chú ý là các vụ nổ tia gamma thường được cho là bắt nguồn từ các sự kiện thảm khốc như sự sụp đổ của các ngôi sao khổng lồ hoặc sự xé toạc các ngôi sao bởi lỗ đen, và không có kịch bản nào được biết đến có thể giải thích cho các vụ nổ lặp đi lặp lại trong một ngày. Việc GRB 250702B có hoạt động cả trong tia X một ngày trước khi Fermi phát hiện ra nó càng làm tăng thêm sự bí ẩn. Các nhà khoa học mô tả sự kiện này như một "vụ án mạng vũ trụ" vì nó thách thức các lý thuyết hiện tại về bản chất của các vụ nổ năng lượng cao này.
Sự kiện này không chỉ làm sáng tỏ sự phức tạp và đa dạng của các hiện tượng vũ trụ mà còn nhấn mạnh sự cần thiết của việc tiếp tục nghiên cứu để hiểu rõ hơn các quá trình tiềm ẩn đằng sau những vụ nổ năng lượng cực đoan này. Nó cũng mở ra những góc nhìn mới về các lỗ đen khối lượng trung bình, những đối tượng mà các nhà thiên văn học từ lâu đã nghi ngờ sự tồn tại nhưng hiếm khi bắt gặp. Các nhà khoa học đang tiếp tục theo dõi GRB 250702B bằng các kính thiên văn khác, bao gồm Kính viễn vọng Không gian James Webb, để phân tích chi tiết hơn ánh sáng và tìm hiểu sâu hơn về thiên hà chủ của nó. Những quan sát này sẽ giúp xác định bản chất của nguồn gốc và có thể đưa ra một lời giải thích dứt khoát cho hiện tượng thiên văn phi thường này.