Phát Hiện Ngôi Mộ Độc Đáo Của Phụ Nữ Thời Viking Ở Oksvoll, Na Uy

Tại khu vực nông thôn Val thuộc vùng Oksvoll, nằm trong đô thị Ørland trên bờ biển miền Trung Na Uy, một phát hiện khảo cổ học quan trọng vừa được công bố: đó là một ngôi mộ phụ nữ thời đại Viking vô cùng đặc biệt. Nhóm nghiên cứu thực hiện công việc khai quật này đến từ Bảo tàng Khoa học thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Na Uy (NTNU). Điều đáng báo động là ngôi mộ này nằm ở độ sâu cực kỳ nông, chỉ khoảng 15–20 centimet dưới mặt đất. Vị trí nông như vậy khiến di tích trở nên cực kỳ dễ bị tổn thương và có nguy cơ bị phá hủy hoàn toàn do các hoạt động canh tác nông nghiệp hiện đại diễn ra trong khu vực.

Dựa vào các món trang sức được tìm thấy cùng với hài cốt, các nhà nghiên cứu đã xác định niên đại của ngôi mộ là khoảng giữa thế kỷ thứ IX. Người phụ nữ này được chôn cất cùng với những chiếc trâm cài hình bầu dục (fibulae) — một chi tiết đặc trưng trên trang phục của những phụ nữ đã kết hôn hoặc phụ nữ tự do có địa vị cao trong xã hội Scandinavia. Điều này là bằng chứng rõ ràng cho thấy bà thuộc về một gia đình giàu có và có khả năng đã đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý kinh tế và đời sống của trang trại.

Điểm bất thường và cũng là chi tiết độc đáo nhất của phát hiện này chính là nghi thức chôn cất liên quan đến hai chiếc sò điệp lớn. Chúng được sắp đặt một cách cẩn thận ở hai bên hàm dưới của người phụ nữ, tạo ấn tượng như thể chúng đang che chắn một phần miệng. Đây là một yếu tố nghi lễ chưa từng được ghi nhận trong bất kỳ ngôi mộ Viking nào được tìm thấy tại Na Uy từ trước đến nay, khiến khám phá tại Oksvoll trở nên vô song trong lịch sử khảo cổ học Scandinavia. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng những chiếc vỏ sò này không chỉ là vật trang trí mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, có thể là một phần của nghi thức "tái hiện" hoặc chuẩn bị mang tính nghi lễ cho người đã khuất trước khi bà được an táng vĩnh viễn.

Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ còn thu thập được những mảnh xương chim nhỏ nằm rải rác xung quanh bộ xương. Việc bảo tồn được xương chim là một điều hiếm thấy trên đất Na Uy, nơi điều kiện thổ nhưỡng thường khiến các vật liệu hữu cơ mỏng manh như vậy bị phân hủy nhanh chóng. Có khả năng những mảnh xương này là tàn tích của một tấm chăn được làm từ lông vũ hoặc là một chi tiết trang trí tinh xảo trên trang phục. May mắn thay, nhờ đặc điểm độc đáo của cát vỏ sò tại địa phương, môi trường này đã giúp bảo tồn những chi tiết mong manh này tốt hơn đáng kể so với điều kiện chôn cất thông thường.

Đáng tiếc, một phần của ngôi mộ đã bị hư hại trong những năm 1960–1970 do việc đào một con mương thoát nước cắt ngang qua khu vực chân. Tuy nhiên, phần trên của khu chôn cất vẫn còn nguyên vẹn, không bị ảnh hưởng. Nhận thức được mối đe dọa tiềm tàng này, các nhà khảo cổ đã nhanh chóng nhận được nguồn tài trợ khẩn cấp từ Tổng cục Di sản Văn hóa Na Uy (Directorate for Cultural Heritage of Norway), cho phép họ tiến hành các cuộc khai quật cứu hộ kịp thời và bảo vệ di tích quý giá.

Một khía cạnh bổ sung làm tăng thêm sự quan tâm của giới khoa học là việc chỉ cách vị trí ngôi mộ này mười mét, trước đây đã từng phát hiện một khu chôn cất khác có niên đại từ thế kỷ VIII–IX. Các nhà khoa học hiện đang lên kế hoạch chi tiết để tiến hành phân tích DNA đối với cả hai bộ hài cốt nhằm xác định liệu những người này có mối quan hệ huyết thống hay không. Nếu kết quả phân tích xác nhận được mối liên hệ gia đình, điều này sẽ cung cấp bằng chứng rõ ràng về sự tồn tại của một khu nghĩa địa gia đình nhỏ, phản ánh sự kế thừa và liên tục của cuộc sống cộng đồng tại trang trại cổ Val qua nhiều thế hệ Viking.