Phát Hiện Bức Tranh Khảm Thế Kỷ V Kèm Chữ Hy Lạp Tại Şanlıurfa, Thổ Nhĩ Kỳ

Tại khu vực gò đất lịch sử Şanlıurfa, cụ thể là Balıklıgöl, các nhà khảo cổ đã khai quật được một hiện vật vô cùng độc đáo: một bức tranh khảm có niên đại khoảng 1500 năm, nổi bật với dòng chữ Hy Lạp rõ ràng. Tác phẩm nghệ thuật này được ghép từ những viên đá khảm (tesserae) nhỏ li ti màu đen, đỏ và trắng, tạo nên một hoa văn phức tạp, miêu tả cả hệ thực vật, động vật và các hình học nghiêm ngặt. Phát hiện này là một minh chứng sống động, nhắc nhở chúng ta về sự liên tục của kinh nghiệm nhân loại qua nhiều thế kỷ.

Dòng chữ được viết bằng chữ Byzantine này chứa tên “Anakas” cùng với lời cầu nguyện cá nhân, mong muốn sự che chở cho bản thân và gia đình ông. Các chuyên gia, đứng đầu là ông Gökhun Kozmbe, trưởng nhóm khai quật đến từ Đại học Batman, đã xác định niên đại của bức khảm nằm trong khoảng từ năm 460 đến năm 495 sau Công nguyên. Giả định đặt ra là bức khảm này từng trang trí cho một công trình kiến trúc quan trọng, có thể là một nhà thờ hoặc một đền thờ tử đạo (martyrium), vào thời điểm khu vực này là giao lộ của nhiều nền văn hóa và tín ngưỡng khác nhau. Gần đó, người ta còn tìm thấy các hình ảnh tuần hoàn tượng trưng cho bốn yếu tố cơ bản. Theo ông Kozmbe, những hình ảnh này có thể được đặt ở các góc của tòa nhà, cung cấp cái nhìn sâu sắc về các nghi thức tôn giáo thời bấy giờ.

Şanlıurfa, ban đầu được thành lập bởi người Seleucid như một khu định cư Hy Lạp hóa, vẫn còn lưu giữ những dấu vết ảnh hưởng văn hóa sâu sắc, điều này được thể hiện rõ qua chữ viết Hy Lạp trên bức khảm. Dòng chữ còn đề cập đến những nhân vật có ảnh hưởng trong cộng đồng thời đó: Thầy tế Ilya, Phó tế Ravulos và một người tên là Kyros, qua đó cung cấp thông tin về hệ thống cấp bậc xã hội. Thị trưởng thành phố, ông Hasan Silindak, nhấn mạnh rằng những phát hiện này tái khẳng định tầm quan trọng lịch sử của Şanlıurfa, nơi còn được mệnh danh là “thành phố của các nhà tiên tri”. Ông cũng lưu ý rằng công trình này đã bị hư hại nghiêm trọng do trận động đất kinh hoàng xảy ra vào ngày 6 tháng 2 năm 2023, làm tăng tính cấp thiết của các nỗ lực bảo tồn và phục hồi.

Dự án phục hồi di tích đã được khởi động vào năm 2024, với mục tiêu hoàn thành công tác trùng tu vào cuối năm 2026, sau đó sẽ mở cửa đón công chúng tham quan. Hiện tại, khu vực khai quật đã xác định được ít nhất ba ngôi mộ, được cho là có liên quan đến các giáo sĩ phục vụ tại tòa nhà này. Những cổ vật này mang lại cơ hội để chúng ta hiểu sâu sắc hơn về cách thức người xưa xây dựng quan niệm về trật tự và sự hài hòa, đồng thời nỗ lực đảm bảo sự ổn định cho bản thân và các thế hệ mai sau.