Phát hiện bản đầy đủ 2000 năm tuổi của "Kinh Thi" thời Hán tại Trung Quốc

Các nhà khảo cổ học tại Trung Quốc vừa công bố một phát hiện mang tính bước ngoặt trong những năm gần đây: tìm thấy bản viết tay cổ đại của "Kinh Thi" (Shijing), một trong những tác phẩm văn học lâu đời và được tôn kính nhất của nền văn minh Trung Hoa. Bản văn độc đáo này được khai quật từ lăng mộ của Hầu Hải Hôn—Lưu Hạ, cháu nội của Hán Vũ Đế thuộc triều đại Hán. Khu mộ nằm ở thành phố Nam Xương, tỉnh Giang Tây, và đã là đối tượng của các cuộc nghiên cứu khảo cổ chuyên sâu kéo dài hơn một thập kỷ.

Bản thảo quý giá này được tạo thành từ hàng trăm thẻ tre hẹp, trên đó các thư lại cổ đại đã dùng mực để ghi lại các ký tự. Mỗi thẻ tre có chiều dài xấp xỉ 23 centimet, với khả năng chứa từ 20 đến 25 ký tự ở mỗi mặt. Nhờ việc sử dụng công nghệ quét hồng ngoại, các chuyên gia đã khôi phục thành công nội dung văn bản mà không làm hư hại vật liệu vốn rất dễ vỡ.

Nghiên cứu chi tiết đã xác nhận rằng bản thảo chứa đựng 305 bài thơ và 7274 dòng—đây chính xác là số lượng bao gồm trong phiên bản Kinh Thi cổ điển. Điều này đồng nghĩa với việc, bản sao được tìm thấy này đã trở thành ấn bản đầy đủ đầu tiên được biết đến của di sản văn học vĩ đại này còn tồn tại cho đến ngày nay.

Theo Dương Quân, người đứng đầu công tác khai quật, khám phá này mang ý nghĩa vô cùng to lớn đối với việc tìm hiểu hệ thống giáo dục và văn hóa của thời kỳ Tây Hán. Các học giả nhận định rằng phiên bản văn bản này có thể đã đóng vai trò là tài liệu giảng dạy chính thức trong giáo dục Nho giáo, bởi lẽ "Kinh Thi" được coi là phần bắt buộc trong chương trình học của giới quý tộc Trung Quốc.

Chủ nhân ngôi mộ, Hầu Lưu Hạ, giữ một vị trí đặc biệt trong lịch sử triều đại Hán. Ông là cháu nội của Hán Vũ Đế—một trong những vị hoàng đế quyền lực nhất thời đại của mình. Sau khi ông nội qua đời, Lưu Hạ đã lên ngôi trong một thời gian ngắn, nhưng bị phế truất chỉ sau 27 ngày và sau đó được phong tước Hầu Hải Hôn. Mặc dù thời gian trị vì ngắn ngủi, lăng mộ của ông vẫn là minh chứng cho trình độ học vấn cao và các truyền thống văn hóa sâu sắc của tầng lớp quý tộc giai đoạn đó.

Các cuộc khai quật lăng mộ, bắt đầu từ năm 2011, đã mang lại vô số hiện vật vô giá. Trong số đó có đồ trang sức bằng vàng, đồ đồng, nhạc cụ, gương soi, và hàng trăm thẻ tre có khắc chữ. Tuy nhiên, chính bản "Kinh Thi" hoàn chỉnh mới là phát hiện trọng tâm, có khả năng thay đổi nhận thức về lịch sử chữ viết và khuôn mẫu thơ ca của Trung Quốc.

“Kinh Thi” chiếm một vị trí độc tôn trong văn hóa Trung Hoa. Tác phẩm được cho là đã được biên soạn từ thế kỷ XI đến thế kỷ VII trước Công nguyên và sau đó được Khổng Tử chỉnh sửa, đưa vào danh sách "Ngũ Kinh". Những bài thơ trong tập sách này mô tả đời sống thường nhật, nghi lễ và thế giới quan của xã hội cổ đại, phản ánh sự hài hòa giữa thiên nhiên, nhà nước và con người. Qua nhiều thế kỷ, văn bản này đã là nền tảng cho sự giáo dục Nho giáo và được coi là nguồn gốc quan trọng nhất của các giá trị đạo đức.

Công nghệ hiện đại đã đóng vai trò then chốt trong việc bảo tồn và giải mã văn bản cổ. Nhờ máy quét hồng ngoại và 3D, các nhà nghiên cứu đã đọc được những ký tự gần như không thể nhìn thấy và tái tạo lại trình tự các thẻ tre. Việc xuất bản kỹ thuật số văn bản đã được phục hồi dự kiến sẽ diễn ra trong những năm tới, nhằm cho phép các học giả trên toàn thế giới so sánh nó với các phiên bản sau này và làm rõ sự phát triển của ngôn ngữ và hình thức thơ ca ở Trung Quốc cổ đại. Khám phá bản đầy đủ của "Kinh Thi" trong lăng mộ Lưu Hạ không chỉ là một sự kiện khảo cổ học, mà còn là biểu tượng của sự kế thừa văn minh Trung Hoa, khẳng định rằng các truyền thống trí tuệ và văn học được hình thành cách đây hơn hai thiên niên kỷ vẫn tiếp tục tồn tại, giữ vững mối liên hệ giữa quá khứ và hiện tại.