Xe tự hành Perseverance phát hiện vật thể tiềm năng là thiên thạch 'Phippsaxla' tại Hố va chạm Jezero

Xe tự hành Perseverance của NASA, một thành phần cốt lõi của sứ mệnh Sao Hỏa 2020, đã phát hiện một cấu trúc đá được đặt tên là “Phippsaxla” tại khu vực Vernodden, nằm trong vùng lân cận Hố va chạm Jezero. Thiết bị này đã ghi lại hình ảnh của vật thể bằng camera Left Mastcam-Z vào ngày 19 tháng 9 năm 2025, tương ứng với Sol 1629 trên Sao Hỏa. “Phippsaxla” nổi bật so với cảnh quan xung quanh nhờ cấu trúc xốp bất thường và kích thước ấn tượng, khoảng 80 cm đường kính. Phân tích sơ bộ, được thực hiện bằng công cụ SuperCam, đã chỉ ra hàm lượng sắt và niken cao, đây là đặc điểm nhận dạng của các thiên thạch sắt-niken.

Các thiên thạch sắt-niken thường hình thành trong lõi của các tiểu hành tinh lớn, điều này gợi ý mạnh mẽ rằng khối đá này không phải là vật liệu bản địa của Sao Hỏa, mà là một mảnh vỡ đến từ không gian vũ trụ. Những vật thể ngoài hành tinh như vậy có khả năng được bảo quản tốt trong điều kiện khắc nghiệt trên bề mặt Sao Hỏa, giải thích cho việc chúng tồn tại mà không bị xói mòn nhanh chóng. Nếu nguồn gốc thiên thạch của “Phippsaxla” được xác nhận, đây sẽ là khám phá đầu tiên thuộc loại này đối với Perseverance tại khu vực Jezero, mặc dù các xe tự hành tiền nhiệm như Curiosity, Opportunity và Spirit trước đây đã tìm thấy các mảnh vỡ tương tự ở những khu vực khác trên Hành tinh Đỏ.

Phát hiện này mang ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh sứ mệnh đang tiếp tục tìm kiếm các dấu hiệu của sự sống vi sinh vật cổ đại trong Hố va chạm Jezero. Jezero được chọn làm địa điểm hạ cánh vào năm 2021 vì nó chứa các trầm tích hồ cổ và các cấu tạo núi lửa. Hố Jezero, nằm trong góc phần tư Syrtis Major, có đường kính khoảng 49 km và được cho là đã từng chứa đầy nước. Trong khi trọng tâm chính của sứ mệnh Perseverance là tìm kiếm các dấu hiệu sinh học, việc phát hiện “Phippsaxla” giúp mở rộng sự hiểu biết về lịch sử địa chất của hành tinh và sự tương tác của nó với vành đai tiểu hành tinh.

Các nhà nghiên cứu, bao gồm Candice Bedford từ Đại học Purdue, đã từng lưu ý rằng việc thiếu các thiên thạch sắt-niken được tìm thấy ở Jezero là điều hơi bất ngờ, xét đến sự tương đồng của hố này với Hố Gale. Ví dụ, Curiosity trước đây đã nghiên cứu các thiên thạch “Lebanon” vào năm 2014 và “Cacao” vào năm 2023. Sự kiện mới này nhấn mạnh giá trị không thể phủ nhận của các nghiên cứu robot dài hạn, khi Perseverance tiếp tục cẩn thận lập danh mục các loại đá đa dạng trong khu vực.

Việc công bố dữ liệu về “Phippsaxla” diễn ra sau khi NASA công bố thông tin vào ngày 13 tháng 11 năm 2025, một sự chậm trễ đáng kể do việc chính phủ liên bang Hoa Kỳ tạm ngừng hoạt động. Các nhà khoa học đang lên kế hoạch phân tích sâu hơn để xác nhận cuối cùng tình trạng thiên thạch của vật thể, điều này sẽ cung cấp bằng chứng trực tiếp về sự trao đổi vật chất giữa Sao Hỏa và vành đai tiểu hành tinh. Phát hiện này tương phản với những phát hiện quan trọng trước đó, chẳng hạn như mẫu “Cheyava Falls,” được thu thập vào tháng 7 năm 2024, chứa các hợp chất hữu cơ và đã được xác nhận là mẫu có tiềm năng dấu hiệu sinh học sau khi được đánh giá trên tạp chí Nature vào tháng 9 năm 2025. Sự đa dạng của các vật liệu mà Perseverance thu thập, bao gồm 33 mẫu đã được lấp đầy tính đến tháng 7 năm 2025, tạo nền tảng vững chắc cho sứ mệnh đưa mẫu vật về Trái đất trong tương lai.