Nhật Bản đang đối mặt với một đợt sóng nhiệt chưa từng có, với Tokyo ghi nhận 10 ngày liên tiếp nhiệt độ vượt 35°C, lập kỷ lục mới kể từ năm 1875. Chuỗi ngày nắng nóng gay gắt này nối tiếp tháng 6 và tháng 7 nóng nhất trong lịch sử, gây ra những tác động nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và nền nông nghiệp quốc gia.
Theo dữ liệu từ Cơ quan Quản lý Thảm họa và Cứu hỏa, hơn 53.000 người trên khắp Nhật Bản đã phải nhập viện vì sốc nhiệt trong mùa hè năm nay. Nhóm người cao tuổi, đặc biệt là những người trên 65 tuổi, chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số các ca nhập viện, cho thấy sự mong manh của nhóm dân số này trước các hiện tượng thời tiết cực đoan. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì đủ nước, sử dụng điều hòa hợp lý và hạn chế ra ngoài trời vào thời điểm nắng nóng đỉnh điểm. Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản ước tính có tới 2.033 ca tử vong liên quan đến sốc nhiệt đã được ghi nhận từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2024, nhấn mạnh mức độ nguy hiểm của tình hình.
Ngành nông nghiệp Nhật Bản cũng đang đối mặt với những thách thức chưa từng có. Các vùng sản xuất lúa gạo trọng điểm như Tohoku và Hokuriku đã ghi nhận lượng mưa thấp kỷ lục trong tháng 7, trong khi đợt sóng nhiệt đã làm khô cằn nhiều cánh đồng. Tình trạng này, kết hợp với sự gia tăng của sâu bệnh do nhiệt độ cao, đe dọa nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa gạo. Giáo sư danh dự tại Đại học Miyagi, ông Kazunuki Ohizumi, cảnh báo: "Do sức nóng và hạn hán, gần như chắc chắn cả năng suất và sản lượng phân phối sẽ giảm". Giá lúa gạo đã tăng khoảng 50% so với năm trước, gây áp lực lên ngân sách hộ gia đình và có nguy cơ tái diễn tình trạng thiếu hụt lương thực như năm 2023.
Nông dân cũng báo cáo tình trạng sụt giảm chất lượng nghiêm trọng. Ông Kenichi Miyauchi, một nông dân 72 tuổi ở Niigata, chia sẻ: "Tôi trồng lúa 50 năm rồi nhưng chưa bao giờ trải qua một năm như thế này. Chi phí sản xuất, bao gồm cả phân bón, tiếp tục tăng. Vụ mùa năm nay sẽ khiến tôi thua lỗ. Nếu tình hình này tiếp diễn, tôi sẽ không thể làm nông được nữa." Khảo sát tại tỉnh Niigata cho thấy chỉ 3% sản lượng lúa gạo Koshihikari thu hoạch tháng 9 đạt "hạng nhất", giảm mạnh so với mức trung bình 69% của giai đoạn 2018-2022. Giá rau củ như cà rốt và cà chua cũng tăng đáng kể do ảnh hưởng của thời tiết khắc nghiệt.
Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) cho biết đợt nắng nóng kéo dài này là do các hệ thống áp cao mạnh mẽ, vốn bị tác động bởi biến đổi khí hậu toàn cầu. Các nhà khoa học khí hậu cảnh báo rằng những đợt sóng nhiệt ngày càng thường xuyên và dữ dội này là hệ quả trực tiếp của sự nóng lên toàn cầu do con người gây ra. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm thay đổi các mô hình thời tiết, thậm chí có nguy cơ khiến Nhật Bản mất đi bốn mùa rõ rệt, chỉ còn lại hai mùa.
Trong bối cảnh này, chính phủ Nhật Bản đã triển khai các biện pháp khẩn cấp, bao gồm hỗ trợ kiểm soát dịch bệnh và chống hạn hán cho nông nghiệp, đồng thời thúc đẩy các chính sách tăng cường sản xuất lúa gạo. Tuy nhiên, tình hình hiện tại là lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự cần thiết của việc thích ứng với biến đổi khí hậu và nhận thức sâu sắc hơn về mối liên kết giữa hành động của con người và sức khỏe của hành tinh.