Loài cá voi sát thủ phương Nam (Southern Resident killer whales) đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng, với số lượng chỉ còn 73 cá thể vào tháng 10 năm 2025. Tuy nhiên, những tiến bộ công nghệ đang mang lại tia hy vọng mới cho công cuộc bảo tồn loài vật này.
Các nhà khoa học đang áp dụng các kỹ thuật tiên tiến, kết hợp giữa sự nhạy bén của động vật và khả năng phân tích của máy móc, để thu thập dữ liệu sinh học quan trọng mà không gây ảnh hưởng đến môi trường sống nhạy cảm của cá voi. Một trong những phương pháp sáng tạo là sử dụng chó nghiệp vụ đánh hơi. Những chú chó được huấn luyện đặc biệt, như Eba, có khả năng phát hiện phân cá voi từ xa, cung cấp thông tin vô giá về chế độ ăn uống, hormone và mức độ phơi nhiễm với các chất độc hại như PCB và DDT. Những chất ô nhiễm này tồn tại trong chuỗi thức ăn biển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và khả năng sinh sản của cá voi, đặc biệt khi chúng phải sử dụng lượng mỡ dự trữ do khan hiếm nguồn thức ăn.
Song hành cùng những chú chó, các thiết bị bay không người lái (drone) cũng đóng vai trò quan trọng. Drone được trang bị các đĩa petri có khả năng thu thập mẫu hơi thở của cá voi khi chúng ngoi lên mặt nước. Quá trình này cho phép thu thập vật liệu di truyền, hormone sinh sản và các dấu hiệu bệnh tật, từ đó đánh giá sức khỏe của cá voi trong thời gian thực. Công nghệ drone không chỉ giúp thu thập dữ liệu hiệu quả mà còn giảm thiểu sự xáo trộn đối với cá voi, một yếu tố quan trọng khi tiếng ồn dưới nước từ tàu thuyền đã gây cản trở khả năng săn mồi và giao tiếp của chúng.
Những tiến bộ này, được phát triển và hoàn thiện trong hơn một thập kỷ, là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa bản năng tự nhiên và công nghệ hiện đại. Dữ liệu thu thập được cho phép hiểu sâu hơn về các mối đe dọa phức tạp mà những loài động vật này phải đối mặt, bao gồm sự suy giảm quần thể cá hồi (đặc biệt là cá hồi Chinook), ô nhiễm môi trường bởi các chất độc hại và ô nhiễm tiếng ồn từ hoạt động vận chuyển. Các nghiên cứu cho thấy hai phần ba số cá voi sát thủ cái mang thai không thể mang thai đủ tháng do suy dinh dưỡng, và tỷ lệ sẩy thai cao, lên tới 70% ở cá cái mang thai. Những yếu tố này có mối liên hệ với nhau và làm trầm trọng thêm tình trạng chung của quần thể, khiến mỗi cá thể trở nên đặc biệt quý giá. Chúng không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình trạng sức khỏe và môi trường sống của cá voi sát thủ phương Nam mà còn là nền tảng để xây dựng các chiến lược bảo tồn khẩn cấp và hiệu quả, mang lại hy vọng về một tương lai nơi con người và thiên nhiên có thể cùng tồn tại và phát triển bền vững.