Hai Mươi Kilômét Im Lặng: Thông Điệp Của Cá Voi Kỳ Lân Gửi Thế Giới

Một nghiên cứu đột phá được công bố trên tạp chí Nature vào năm 2025 đã đưa ra bằng chứng không thể chối cãi: cá voi lưng gù (narwhal) có khả năng nghe thấy tiếng tàu thuyền ở khoảng cách lên tới 20 km. Con số này cao gần gấp bảy lần so với các ước tính trước đây, buộc giới khoa học phải xem xét lại hoàn toàn về tác động của tiếng ồn tàu bè đối với các loài động vật có vú ở Bắc Cực.

Các nhà khoa học đã tiến hành quan sát và ghi nhận tại Vịnh Baffin, Nunavut. Họ đã xác định được hai phản ứng hành vi chính của cá voi lưng gù khi đối diện với ô nhiễm tiếng ồn dưới nước:

• Ngừng hoàn toàn mọi hoạt động phát âm thanh,

Những dữ liệu thu thập được này khẳng định một thực tế đáng lo ngại: ô nhiễm tiếng ồn dưới đại dương đang gây ra những ảnh hưởng sâu sắc và lan rộng hơn nhiều đối với cá voi lưng gù so với những gì chúng ta từng hình dung.

Dựa trên những phát hiện quan trọng này, Liên minh Khát vọng Cao vì Đại dương Yên tĩnh (đại diện cho hơn 50% đội tàu thương mại toàn cầu) đang khẩn thiết yêu cầu Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) cập nhật và thắt chặt các quy định hiện hành. Song song với đó, ngành công nghiệp vận tải biển cũng đã bắt đầu có những bước đi tiên phong. Điển hình là tàu chở hàng rời Nordic Nuluujaak, được gắn nhãn Silent-E, một ví dụ về việc điều chỉnh kỹ thuật tàu để giảm thiểu đáng kể dấu ấn âm thanh phát ra.

Âm thanh của sự kiện – Nó thêm nốt trầm nào vào nhịp điệu hành tinh?

Phát hiện này không chỉ làm thay đổi lĩnh vực khoa học mà còn tác động mạnh mẽ đến chính sách toàn cầu. Bắc Cực, vốn được coi là một “khu vực tĩnh lặng” trong lịch sử, nay đang chứng kiến sự gia tăng đột biến về lưu lượng tàu bè do băng tan. Tiếng ồn dưới nước, vốn đã tăng gấp đôi trong giai đoạn 2013 đến 2019, đang trở thành mối đe dọa hiện hữu đối với các loài đã tiến hóa trong môi trường gần như im lặng tuyệt đối.

Sự kiện này thêm một điểm nhấn mới vào nhịp điệu chung của hành tinh chúng ta: các hệ sinh thái đại dương không còn đủ sức chịu đựng những tiêu chuẩn cũ kỹ, và thế giới buộc phải chuyển đổi sang các công nghệ yên tĩnh hơn, nếu không muốn đánh mất những loài sinh vật độc đáo.

Từ đó, một khái niệm mới đang dần hình thành: khả năng phục hồi âm thanh (acoustic resilience). Bắc Hải luôn là một “trường học của sự tĩnh lặng” qua bao thế kỷ. Khi cá voi lưng gù – những sinh vật quen thuộc với việc nghe ngóng thế giới xung quanh trong phạm vi hàng chục kilomet – bắt đầu bỏ chạy khỏi âm thanh của chúng ta, đó không chỉ là một kết quả nghiên cứu khoa học đơn thuần.

Đó là một lời cảnh báo khẩn thiết. Đó là tiếng nói của hành tinh được cất lên thông qua những sinh vật giao tiếp bằng sự im lặng. Giống như người Việt ta thường nói, khi chính đại dương lên tiếng van xin sự yên tĩnh, đó chính là thời điểm nhân loại phải học cách lắng nghe một cách thực sự.