Vào tháng 10 năm 2025, cộng đồng khoa học đã công bố việc xác định một loài phong lan chưa từng được biết đến trước đây, được đặt tên là *Pleurothallis yanesha*. Khám phá quan trọng này được thực hiện bên trong ranh giới của Vườn Quốc gia Yanachaga-Chemillén của Peru, tọa lạc tại khu vực Pasco. Khu vực thiên nhiên hoang sơ này, vốn là một phần của Khu Dự trữ Sinh quyển Oxapampa-Ashaninka-Yanesha, một lần nữa khẳng định vị thế của Peru là một trong những trung tâm đa dạng loài phong lan hàng đầu trên thế giới.
Cơ quan Dịch vụ Quốc gia về Các Khu Bảo tồn Thiên nhiên (Sernanp) đã đánh giá cao phát hiện này, gọi nó là một viên ngọc quý thực sự của hệ thực vật Peru. Tên loài *P. yanesha* được đặt để vinh danh người dân Yanesha, những người có kiến thức truyền thống sâu sắc về vùng đất này, gắn liền với việc bảo tồn đa dạng sinh học nơi đây. Vườn Yanachaga-Chemillén, bao gồm các hệ sinh thái đa dạng từ dãy Andes đến Amazon, đã nổi tiếng là nơi sinh sống của hơn 800 loài phong lan khác nhau, nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của việc duy trì và hỗ trợ các “phòng thí nghiệm tự nhiên” này.
Mô tả chi tiết về loài mới đã được công bố trên tạp chí khoa học *Phytotaxa*. Các nhà nghiên cứu đã ghi nhận những đặc điểm tiến hóa độc đáo, đáng chú ý nhất là sự hiện diện của một mô tiết mới trên cánh môi của hoa. Đặc điểm này mở ra những triển vọng nghiên cứu mới về quá trình thụ phấn của các loài phong lan nhiệt đới. *P. yanesha* có thể được phân biệt với họ hàng gần của nó, *P. sijmii*, nhờ có các đài hoa và cánh hoa dài hơn, cùng với việc thiếu đi cấu trúc chai sần đặc trưng trên cánh môi.
Được thành lập vào năm 1986, Vườn Yanachaga-Chemillén nổi bật với cảnh quan phức tạp, bao gồm những sườn dốc đứng và hẻm núi sâu, trải dài từ độ cao 460 đến 3643 mét so với mực nước biển. Sự khác biệt lớn về độ cao này là yếu tố then chốt thúc đẩy mức độ đặc hữu cao của các loài. Khu vực này trước đây cũng đã ghi nhận các phát hiện mới khác, chẳng hạn như loài *Brachionidium montieliae*, được tìm thấy ở độ cao 3590 mét, chứng tỏ tiềm năng chưa được khám phá của hệ thống núi này.
Việc bảo tồn vườn quốc gia này, nơi đóng vai trò là nơi trú ẩn cho các loài đã sống sót qua những biến động khí hậu của kỷ Pleistocene, là một khoản đầu tư chiến lược vào tương lai. Nó nhằm duy trì mạng lưới tương tác phức tạp của hệ sinh thái, nơi mỗi thành phần đều giữ một vai trò không thể thay thế trong sự cân bằng chung. Những khám phá như *P. yanesha* không chỉ làm phong phú thêm danh mục sinh học mà còn củng cố nhu cầu cấp thiết trong việc bảo vệ các môi trường sống độc đáo và quý giá này, đảm bảo sự cân bằng sinh thái bền vững cho Peru và thế giới.