Quần đảo Svalbard, nằm cách Bắc Cực khoảng 1.300 km và là nơi đặt Kho Lưu trữ Hạt giống Toàn cầu Svalbard quan trọng, đang trở thành tâm điểm của một mối lo ngại khoa học nghiêm trọng. Việc băng vĩnh cửu tại khu vực này tan chảy gần đây đã dẫn đến sự xuất hiện trở lại của các virus RNA ngủ đông. Những tác nhân sinh học này, được bảo quản trong băng hàng thiên niên kỷ, nay đang tái nhập vào môi trường hoạt động. Sự kiện này làm nổi bật mối quan hệ phức tạp và khó lường giữa biến đổi khí hậu đang tăng tốc và nguy cơ giải phóng các tác nhân sinh học cổ xưa mà y học hiện đại chưa từng biết đến, đặt ra một thách thức y tế công cộng tiềm ẩn.
Để điều tra các virus RNA cổ xưa bị khóa chặt trong lòng đất đóng băng này, nhà sinh vật học tiến hóa Sébastien Calvignac-Spencer đã dẫn đầu một nhóm nghiên cứu từ Viện Helmholtz về Sức khỏe Toàn diện (Helmholtz Institute for One Health). Chuyến thám hiểm tới Svalbard đã diễn ra vào tháng 7 năm 2025. Phân tích của nhóm tập trung vào việc trích xuất dữ liệu lịch sử nhằm làm sáng tỏ con đường tiến hóa dài hạn của các họ virus lớn, bao gồm những loại có liên quan đến cúm, bại liệt (polio) và Ebola. Nghiên cứu này có mục đích cung cấp bối cảnh thiết yếu cho các thực tế sinh học hiện tại bằng cách tìm hiểu lịch sử sâu xa của sự sống virus trên Trái Đất, giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn cho các mối đe dọa dịch bệnh trong tương lai.
Băng vĩnh cửu tan chảy, hệ quả trực tiếp của nhiệt độ toàn cầu gia tăng, không chỉ giải phóng các vi sinh vật cổ đại này mà còn cả các khí nhà kính mạnh như carbon dioxide và methane. Điều này tạo ra một vòng lặp phản hồi tiêu cực, làm trầm trọng thêm sự bất ổn khí hậu toàn cầu. Sự giải phóng kép này đòi hỏi một sự đánh giá toàn diện về cả tác động môi trường lẫn những hậu quả tiềm tàng đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là khi các hệ sinh thái xa xôi đang thay đổi nhanh chóng. Việc tái xuất hiện của các mầm bệnh đã ngủ yên từ lâu này báo hiệu một sự thay đổi cơ bản trong hồ sơ rủi ro sinh học, được thúc đẩy bởi sự biến đổi môi trường, buộc chúng ta phải có một phản ứng toàn cầu thống nhất và chủ động.
Các nghiên cứu sâu hơn tại những khu vực Bắc Cực khác, chẳng hạn như băng vĩnh cửu ở Siberia, đã thành công trong việc hồi sinh các virus được ước tính có niên đại hơn 48.500 năm. Điều này chứng minh khả năng phục hồi đáng kinh ngạc của các cấu trúc sinh học này qua những khoảng thời gian khổng lồ, vượt xa mọi dự đoán trước đây. Bối cảnh này cho thấy các mẫu vật ở Svalbard có thể đại diện cho một thư viện sinh học thậm chí còn cổ xưa hơn, ẩn chứa những bí mật về sự tiến hóa của virus. Việc nhận ra những tín hiệu mới nổi này thúc đẩy sự phát triển của các khuôn khổ bảo vệ mạnh mẽ hơn, có tầm nhìn xa hơn. Điều này nhấn mạnh rằng phúc lợi toàn cầu gắn liền một cách nội tại với sức khỏe của các hệ sinh thái xa xôi nhất trên hành tinh, và việc bảo vệ chúng là trách nhiệm chung của nhân loại.