Các nhà khảo cổ học tại vùng Amazonas của Peru vừa công bố một khám phá chấn động, hé lộ hơn 200 cấu trúc chưa từng được biết đến của nền văn minh Chachapoyas, còn được mệnh danh là "Những chiến binh của mây". Việc sử dụng công nghệ tiên tiến như máy bay không người lái (drone) và LiDAR (Light Detection and Ranging) đã cho phép các nhà nghiên cứu xác định và lập bản đồ các di tích này gần Khu khảo cổ Ollape, thuộc quận La Jalca. Phát hiện này không chỉ mở rộng đáng kể hiểu biết về phạm vi lãnh thổ của người Chachapoyas mà còn gợi ý về một xã hội phức tạp và có ảnh hưởng lớn hơn so với những gì các nhà khoa học từng hình dung.
Trong số những phát hiện đáng chú ý nhất là hai đầu chùy đá nghi lễ, được tìm thấy trong tàn tích của một tòa nhà hình tròn. Vị trí và cách bố trí của các hiện vật này cho thấy chúng có thể đã được đặt dọc theo bên ngoài cấu trúc, mang ý nghĩa nghi lễ hoặc biểu tượng sâu sắc. Đáng chú ý, các hiện vật này cho thấy sự tương đồng về phong cách với các tạo tác của nền văn minh Chavín cổ đại (khoảng 900–200 TCN), gợi ý về sự tiếp xúc văn hóa hoặc sự bảo tồn các truyền thống nghệ thuật trong khu vực. Nền văn minh Chachapoyas phát triển rực rỡ từ khoảng năm 900 đến 1450 SCN, nổi tiếng với phong cách kiến trúc độc đáo, bao gồm các tòa nhà bằng đá hình tròn và các bệ đá cao trên sườn đồi. Văn hóa của họ còn được biết đến qua các phong tục mai táng đặc biệt, như chôn cất trong các quan tài đá (sarcophagi) hoặc các cấu trúc mai táng nghi lễ ở những địa điểm khó tiếp cận. Khám phá mới tại Ollape, với sự hiện diện của các cấu trúc nghi lễ đa dạng và các hiện vật độc đáo, bao gồm cả một họa tiết hình zigzag mới lạ lần đầu tiên được tìm thấy trong khu vực, cho thấy Ollape có thể là một trung tâm nghi lễ và dân cư quan trọng, có vai trò khác biệt so với các trung tâm Chachapoyas đã biết như Kuelap. Theo nhà khảo cổ học hàng đầu Pablo Solis, những phát hiện này mang đến một góc nhìn mới về một xã hội ít được nghiên cứu hơn, đồng thời có khả năng buộc giới học giả phải xem xét lại các diễn giải hiện có về lịch sử và văn hóa của người Chachapoyas. Việc áp dụng công nghệ LiDAR và drone đã cách mạng hóa khả năng khám phá khảo cổ, cho phép các nhà nghiên cứu nhìn xuyên qua lớp cây cối rậm rạp của rừng mây, vốn đã che giấu các khu định cư cổ đại này trong nhiều thế kỷ. Những công trình này, trải rộng trên địa hình đồi núi, cho thấy một mạng lưới khu định cư rộng lớn và có sự kết nối, phản ánh một quy mô lãnh thổ và mức độ phức tạp xã hội lớn hơn nhiều so với những gì đã được xác định trước đây. Những khám phá này là minh chứng cho sự khéo léo và khả năng thích ứng của con người trong việc định hình môi trường sống và tạo dựng các trung tâm văn hóa ý nghĩa.