Đoàn Khảo Cổ Dưới Nước Phát Hiện Nghĩa Trang Hồi Giáo Thế Kỷ XIII-XIV Tại Hồ Issyk-Kul

Vào năm 2025, một đoàn thám hiểm khảo cổ dưới nước quốc tế đã tiến hành nghiên cứu chuyên sâu tại bờ tây bắc của Hồ Issyk-Kul, Kyrgyzstan. Hoạt động này là sự hợp tác giữa các tổ chức uy tín, bao gồm Hội Địa lý Nga (RGO), Viện Khảo cổ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS), và Viện Lịch sử, Khảo cổ học và Dân tộc học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Cộng hòa Kyrgyzstan.

Mục tiêu chính của chuyến thám hiểm là khảo sát khu phức hợp Toru-Aigyr, một trạm trung chuyển quan trọng trên Tuyến Đường Tơ Lụa thời Trung Cổ. Trong quá trình khai quật dưới nước, các nhà khoa học đã xác nhận sự tồn tại của một nghĩa trang Hồi giáo thời Trung Cổ, có niên đại từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 14, nằm sâu dưới lòng hồ. Những di vật thu thập được, bao gồm các bình gốm lớn và các cấu trúc xây dựng bằng gạch nung, cung cấp bằng chứng vật chất về một khu định cư từng phát triển mạnh mẽ trong quá khứ.

Nghiên cứu sâu hơn về các cấu trúc này đã giúp các nhà khảo cổ nhận diện một công trình công cộng lớn, có thể là nhà thờ Hồi giáo, nhà tắm công cộng hoặc trường học madrasa. Phát hiện này củng cố giả thuyết rằng khu vực này từng là một trung tâm thương mại sầm uất trên tuyến đường huyết mạch nối liền Đông và Tây. Sự thịnh vượng của đô thị Toru-Aygyr được cho là đã chấm dứt đột ngột vào đầu thế kỷ 15, có thể do một trận động đất dữ dội gây ra sự sụp đổ và nhấn chìm toàn bộ khu định cư xuống đáy hồ.

Các ngôi mộ trong nghĩa trang được xây dựng bằng gạch bùn, với các bộ hài cốt nằm úp mặt hướng về qibla, tuân thủ nghi thức chôn cất truyền thống của người Hồi giáo. Hồ Issyk-Kul, nằm ở độ cao 1.607 mét so với mực nước biển, vốn đã nổi tiếng với kho tàng di sản khảo cổ học phong phú. Mực nước hồ đã cao hơn khoảng 8 mét so với thời Trung Cổ, góp phần nhấn chìm các di tích. Hồ này, có nghĩa là “hồ ấm” trong tiếng Kyrgyz do không bao giờ đóng băng, còn là hồ nước mặn lớn thứ hai thế giới sau Biển Caspi.

Việc tìm thấy nghĩa trang Hồi giáo thế kỷ 13-14, cùng với các hiện vật như bình gốm và gạch nung, mở ra triển vọng mới cho việc nghiên cứu lịch sử giao thương trên Con Đường Tơ Lụa và sự lan tỏa của các nền văn minh Trung Á thời kỳ Trung Cổ. Nhà nghiên cứu Valery Kolchenko từ Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Cộng hòa Kyrgyzstan nhận định rằng Hồi giáo thời kỳ đó chủ yếu là tôn giáo của giới quý tộc và những người tham gia tích cực vào hoạt động kinh tế. Phân tích toàn diện đối với hai bộ hài cốt được tìm thấy, một nam và một nữ, dự kiến sẽ làm sáng tỏ thêm về cuộc sống của cư dân trước thảm họa. Phát hiện khảo cổ này hứa hẹn bổ sung đáng kể vào hiểu biết về các tuyến đường thương mại và sự giao thoa văn hóa tại Trung Á.