Một cảnh quan tiền sử đã được các nhà nghiên cứu phát hiện tại Đông Nam Cực, nơi nó được bảo tồn gần như hoàn hảo dưới lớp băng dày gần hai kilômét suốt khoảng 34 triệu năm. Khám phá quan trọng này, được công bố chi tiết trên tạp chí *Nature Communications*, mang lại cái nhìn chưa từng có về lục địa này trước khi kỷ nguyên băng hà khổng lồ hiện tại bắt đầu. Phát hiện này hé mở một thế giới Nam Cực hoàn toàn khác biệt đã tồn tại trước khi sự thay đổi khí hậu lớn này diễn ra.
Nhờ sử dụng dữ liệu tiên tiến từ vệ tinh RADARSAT của Canada, các nhà khoa học đã tiến hành lập bản đồ kỹ thuật số một khu vực rộng 32.000 kilômét vuông, kích thước tương đương với xứ Wales. Bản đồ chi tiết này đã phơi bày một địa hình phức tạp thời tiền băng hà, bao gồm các thung lũng hình quạt, những dãy núi chìm và các vịnh hẹp (fjord) sâu tới gần 1.500 mét. Những đặc điểm này là bằng chứng rõ ràng cho thấy sự hiện diện của các hệ thống sông ngòi cổ đại mạnh mẽ, từng chạm khắc nên cảnh quan này hàng triệu năm trước.
Thế giới 'bị lãng quên' này đóng vai trò như một viên nang thời gian quan trọng, lưu giữ các dấu hiệu về khí hậu, thảm thực vật và thủy văn từ một thời điểm then chốt trong lịch sử Trái Đất. Cảnh quan này đã bị niêm phong chính xác vào lúc hành tinh bắt đầu xu hướng lạnh đi đáng kể, đánh dấu sự chuyển đổi giữa kỷ Eocen và Oligocen, khoảng 34 triệu năm trước. Sự chuyển đổi này gắn liền với sự suy giảm nghiêm trọng lượng carbon dioxide trong khí quyển, yếu tố đã kích hoạt sự kiện băng hóa quy mô lớn trên toàn lục địa.
Nỗ lực lập bản đồ đã xác định ba khối đất cao chính, được đặt tên là Cao nguyên A (Highland A), nơi sự xói mòn của dòng sông đã tạo ra các hệ thống thung lũng phân nhánh phức tạp. Việc hiểu rõ cách địa hình cổ đại này sống sót qua những điều kiện khắc nghiệt như vậy trong hàng triệu năm mang lại những hiểu biết then chốt về khả năng phục hồi của nền đá.
Quan trọng hơn, địa hình nền đá cổ đại này hiện được hiểu là có khả năng ảnh hưởng đến động lực học của dòng chảy băng hiện đại. Điều này có nghĩa là cảnh quan trong quá khứ đang tác động một cách tinh tế đến cách thức tấm băng hoạt động ngày nay. Trong bối cảnh nóng lên toàn cầu hiện nay, việc nghiên cứu sự ổn định trong tương lai của tấm băng Nam Cực đòi hỏi phải xem xét kỹ lưỡng cấu trúc nền tảng đã được bảo tồn này, đặc biệt khi các nhà khoa học tìm kiếm các yếu tố quyết định sự tan chảy của băng trong tương lai.