Số phận tương phản của Hải cẩu California: Thay đổi sinh thái và mối đe dọa độc tố

Quần thể hải cẩu California dọc theo bờ biển Thái Bình Dương của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đang thể hiện sự khác biệt rõ rệt trong động lực số lượng, minh chứng sống động cho tác động của những thay đổi môi trường tinh tế đối với các loài động vật có vú biển. Trong khi nhóm sinh sống quanh Quần đảo Channel đang phát triển mạnh mẽ, đạt mức kỷ lục về số lượng, thì những đồng loại của chúng ở Vịnh California lại tiếp tục đối mặt với những thách thức nghiêm trọng và dai dẳng. Sự đối lập rõ ràng này trong số phận nhấn mạnh yêu cầu cần có một phân tích sâu sắc, vượt ra ngoài các chỉ số quần thể chung để tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ.

Các nghiên cứu đã chỉ ra một điều đáng ngạc nhiên: bất chấp sự khác biệt rõ ràng về mức độ thịnh vượng, giá trị năng lượng trong khẩu phần ăn của cả hai quần thể gần như giống hệt nhau. Cụ thể, hải cẩu tại Quần đảo Channel tiêu thụ thức ăn với mật độ năng lượng so sánh được, khoảng 5,4 kJ/g. Khám phá này đặt ra nghi vấn về lời giải thích đơn giản chỉ dựa vào chất lượng dinh dưỡng, đồng thời cho thấy sự không đồng nhất của môi trường đóng vai trò quan trọng hơn trong việc hình thành các xu hướng phân kỳ. Các nhà nghiên cứu nhận định rằng mỗi đàn tồn tại trong một môi trường sinh thái độc đáo của riêng mình, nơi các điều kiện địa phương quyết định sự thành công hay suy thoái của chúng.

Một yếu tố nghiêm trọng, đang bị trầm trọng hóa bởi biến đổi khí hậu, chính là sự gia tăng tần suất của hiện tượng tảo nở hoa có hại (HABs). Những hiện tượng này sản xuất ra các chất độc thần kinh nguy hiểm, chẳng hạn như axit domoic. Độc tố này tích tụ trong các loài cá nhỏ như cá mòi và cá cơm. Khi hải cẩu tiêu thụ, axit domoic tấn công trực tiếp vào não, gây co giật, mất trí nhớ và, trong những trường hợp nghiêm trọng, dẫn đến tử vong. Các đợt bùng phát axit domoic, trước đây không phải là sự kiện hàng năm, nay đang trở nên thường xuyên hơn, tạo ra mối đe dọa thường trực đối với sức khỏe của chúng. Ví dụ điển hình là vào năm 2023, Trung tâm Động vật có vú Biển đã ứng phó với 651 cá thể có dấu hiệu ngộ độc axit domoic, một con số vượt trội đáng kể so với các năm trước. Chất độc thần kinh này có thể gây ra cả tình trạng cấp tính lẫn rối loạn thần kinh mãn tính, bao gồm cả bệnh động kinh.

Phân tích sâu hơn về các xu hướng tại Vịnh California cho thấy hiện tượng ấm lên kéo dài, bắt đầu từ cuối những năm 1980, giải thích tới 92% sự biến thiên của xu hướng. Điều kiện này đã dẫn đến việc quần thể giảm 65% trong giai đoạn từ năm 1991 đến năm 2019. Trong khi đó, quần thể ở khu vực Quần đảo Channel lại cho thấy sự tăng trưởng ổn định vài phần trăm mỗi năm kể từ thập niên 1980, đạt đến khả năng chịu tải tự nhiên vào năm 2008. Ngược lại, phần lớn các đàn ở Mexico lại cho thấy một bức tranh hoàn toàn đối lập. Điều này minh họa rõ ràng rằng để duy trì sự bền vững, cần phải phát triển các chiến lược bảo tồn được điều chỉnh phù hợp với các điều kiện hải dương học cục bộ đặc thù. Việc quản lý tài nguyên phải tính đến những đặc điểm khu vực này nhằm củng cố khả năng phục hồi chung của tất cả các nhóm hải cẩu California.