Vườn quốc gia Bwindi Impenetrable ở Uganda đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể về số lượng khỉ đột núi, một minh chứng cho thấy hiệu quả của các nỗ lực bảo tồn và du lịch có trách nhiệm. Hiện tại, công viên có 19 nhóm khỉ đột đã được thuần hóa, sẵn sàng cho du khách khám phá, với tổng số cá thể dự kiến vượt mốc 1.000 vào năm 2025. Cơ quan Động vật Hoang dã Uganda (UWA) đã đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ loài linh trưởng này, với không có vụ săn bắt khỉ đột nào được ghi nhận kể từ năm 1995.
Một cuộc điều tra dân số gần đây, bắt đầu vào tháng 5 năm 2025, dự kiến sẽ cung cấp dữ liệu cập nhật về quần thể và những hiểu biết sâu sắc hơn về sinh thái của chúng. Du lịch đóng góp một phần quan trọng vào thành công bảo tồn này. Phí cấp phép cho du khách, có thể lên tới 700 đô la Mỹ mỗi người, không chỉ là nguồn thu nhập quan trọng cho đất nước mà còn được tái đầu tư trực tiếp vào các nỗ lực bảo tồn. Khoảng 20.000 khách du lịch ghé thăm Bwindi hàng năm, biến nơi đây thành một điểm thu hút hàng đầu và đóng góp đáng kể vào GDP của Uganda.
Sự tham gia của cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt. Những người từng săn trộm nay đã trở thành những người ủng hộ bảo tồn, nhận được lợi ích kinh tế thông qua việc chia sẻ doanh thu từ du lịch, góp phần xây dựng cơ sở hạ tầng như trường học và bệnh viện. Sự phục hồi của loài khỉ đột núi là một trong những câu chuyện thành công bảo tồn đáng chú ý nhất của thế kỷ 21. Từ tình trạng cực kỳ nguy cấp, số lượng của chúng đã tăng lên đáng kể, với ước tính toàn cầu đạt 1.063 cá thể vào năm 2025, bao gồm cả quần thể ở Bwindi và Dãy núi Virunga trải dài qua Uganda, Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo.
Sự gia tăng này là kết quả của các chiến lược bảo tồn đổi mới, bao gồm tuần tra chống săn trộm, sự tham gia của cộng đồng và phục hồi môi trường sống. Các nỗ lực xuyên biên giới giữa Uganda, Rwanda và DRC, được hỗ trợ bởi các tổ chức như Chương trình Bảo tồn Khỉ đột Quốc tế (IGCP), đã củng cố môi trường sống và tăng cường hợp tác trong việc tuần tra và chia sẻ thông tin. Tuy nhiên, những thách thức vẫn còn tồn tại, bao gồm mật độ dân số ngày càng tăng trong các công viên được bảo vệ, có thể làm tăng nguy cơ lây lan bệnh tật giữa các cá thể khỉ đột và với con người. Các mối đe dọa khác bao gồm mất môi trường sống, biến đổi khí hậu và bất ổn chính trị ở một số khu vực. Các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu về các bệnh ký sinh trùng và các vấn đề sức khỏe khác có thể phát sinh do mật độ quần thể cao.
Bất chấp những thách thức này, sự hồi sinh của loài khỉ đột núi ở Uganda là một minh chứng cho thấy sự hợp tác giữa chính phủ, các tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương có thể mang lại những kết quả phi thường. Du lịch sinh thái, khi được quản lý bền vững, không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn nâng cao nhận thức và sự tôn trọng đối với các loài động vật hoang dã quý hiếm này, đảm bảo một tương lai tươi sáng hơn cho những sinh vật tuyệt vời này.