Trong nhiều năm, mèo thường bị nhìn nhận là những sinh vật độc lập và có phần xa cách, một quan niệm bắt nguồn từ lịch sử săn mồi của chúng. Tuy nhiên, khoa học hiện đại đang dần lật đổ quan điểm này, cho thấy mèo, giống như chó, cũng hình thành những mối liên kết tình cảm sâu sắc với con người. Sự gắn bó này cũng có nghĩa là chúng có thể trải qua cảm giác đau khổ khi bị bỏ lại một mình. Lo âu chia ly là một tình trạng được công nhận, ảnh hưởng đến một tỷ lệ đáng kể mèo nhà, ước tính từ 10% đến 20%. Những biểu hiện của tình trạng này không chỉ tác động đến sức khỏe tinh thần của mèo mà còn gây xáo trộn sự hài hòa trong gia đình.
Các nghiên cứu đột phá, lấy cảm hứng từ lý thuyết về sự gắn bó ở trẻ sơ sinh, đã làm sáng tỏ bản chất của mối quan hệ mèo-người. Thông qua các thí nghiệm có kiểm soát, quan sát hành vi của mèo trong những lần chia ly và đoàn tụ ngắn với chủ, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng phần lớn mèo thể hiện sự gắn kết an toàn, tìm kiếm sự gần gũi và trở nên bình tĩnh khi chủ nhân trở về. Tuy nhiên, một số mèo lại biểu hiện sự gắn kết không an toàn, thể hiện qua các hành vi lo âu hoặc né tránh. Điều này cho thấy mối liên kết của mèo với con người không hề hời hợt mà có cấu trúc tương tự như sự gắn bó ở chó và trẻ nhỏ, giải thích tại sao một số mèo lại phát triển sự phụ thuộc quá mức và đau khổ khi người mang lại cảm giác an toàn cho chúng vắng mặt.
Những phân tích ban đầu từ năm 2002 đã ghi nhận các kiểu mẫu phổ biến của lo âu chia ly ở mèo, bao gồm kêu meo meo không ngừng, hành vi phá hoại, đi vệ sinh không đúng chỗ và thậm chí là liếm lông quá mức. Mặc dù lo âu chia ly ở chó đã được công nhận từ nhiều thập kỷ, việc xác định và chấp nhận tình trạng này ở mèo lại mất nhiều thời gian hơn, một phần do quan niệm sai lầm về sự độc lập của chúng. Tuy nhiên, dữ liệu vững chắc hơn đã xuất hiện trong những năm 2020, với các nghiên cứu xác nhận sự phổ biến của vấn đề này. Một nghiên cứu trên 223 con mèo cho thấy 13.5% có dấu hiệu lo âu chia ly, với các triệu chứng phổ biến như cào đồ đạc, kêu quá nhiều và đi vệ sinh ngoài khay. Trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, mèo có thể trở nên thờ ơ và trầm cảm.
Nghiên cứu cũng chỉ ra các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Mèo sống một mình, thiếu đồ chơi, hoặc sống trong các hộ gia đình có nhiều phụ nữ dường như dễ bị lo âu hơn. Chủ nuôi trẻ tuổi, từ 18-35 tuổi, cũng có liên quan đến tỷ lệ mắc các hành vi này cao hơn. Ước tính khoảng 1 trên 10 mèo nhà phát triển chứng lo âu chia ly, thường được chủ nhận biết qua các hành vi như kêu dai dẳng, rên rỉ hoặc chào đón quá khích khi chủ về nhà. Một số mèo còn thể hiện hành vi bám dính, luôn đi theo chủ. Khi tình trạng lo âu trở nên nghiêm trọng, các triệu chứng có thể leo thang, bao gồm kêu kéo dài, hung hăng với đồ vật, đi vệ sinh bừa bãi và bồn chồn dẫn đến tự làm hại bản thân. Sự căng thẳng tinh thần nghiêm trọng cũng có thể biểu hiện qua việc chán ăn, thờ ơ hoặc các bệnh lý liên quan đến căng thẳng.
Việc phòng ngừa và điều trị lo âu chia ly ở mèo đòi hỏi một phương pháp tiếp cận đa diện. Tạo dựng thói quen sinh hoạt có thể dự đoán được, cung cấp một môi trường sống phong phú với đồ chơi và trụ cào móng, cùng với việc tránh rời đi đột ngột là những yếu tố quan trọng. Phương pháp giải mẫn cảm dần dần, giúp mèo làm quen với việc vắng mặt ngắn hạn của chủ và tăng dần thời gian, đã được chứng minh là hiệu quả. Đối với các trường hợp nặng hơn, có thể cân nhắc sử dụng pheromone tổng hợp hoặc thuốc theo toa của bác sĩ thú y để quản lý sự lo âu và cải thiện chất lượng cuộc sống cho mèo.
Lo âu chia ly ở mèo nhấn mạnh rằng chúng không phải là loài vật đơn độc mà là những sinh vật xã hội gắn bó sâu sắc. Khoa học đã ghi nhận sự gắn kết của chúng với con người, xác nhận rằng nhiều chú mèo phải chịu đựng khi bị bỏ lại một mình, và xác định các hành vi ảnh hưởng đến sức khỏe và mối quan hệ gia đình của chúng.