Trí tuệ Nhân tạo trong Giáo dục Đại học: Từ Chương trình Đột phá đến Tranh cãi Đạo đức

Các trường đại học trên toàn thế giới đang tích cực khám phá tiềm năng và những thách thức mà Trí tuệ Nhân tạo (AI) mang lại, qua đó làm thay đổi các phương pháp giáo dục đại học truyền thống. Cộng đồng học thuật đang phải đối mặt với một câu hỏi cốt lõi: Liệu AI sẽ trở thành chất xúc tác mạnh mẽ cho việc học tập, hay nó sẽ dẫn đến sự suy yếu khả năng tư duy độc lập và năng lực tự chủ của sinh viên?

Các thử nghiệm mang tính thể chế nhằm tích hợp AI vào sư phạm đang diễn ra rộng khắp. Chẳng hạn, vào tháng 9 năm 2023, Đại học Texas tại San Antonio (UTSA) đã khởi động một chương trình kép kéo dài 5 năm, cho phép sinh viên đồng thời lấy bằng Tiến sĩ Y khoa và Thạc sĩ Khoa học về AI. Tiếp theo, vào tháng 4 năm 2025, Đại học Northeastern đã thiết lập quan hệ đối tác với Anthropic để thử nghiệm nền tảng "Claude dành cho Giáo dục Đại học," cung cấp phiên bản cao cấp của Claude với chế độ học tập cho 49.000 thành viên cộng đồng của họ. Về phía châu Á, Đại học Thanh Hoa (Tsinghua University) ở Bắc Kinh đã triển khai một hệ thống ba cấp độ sử dụng ChatGPT, các cơ sở kiến thức đã được xác minh, và giao diện chuyên biệt, bao gồm cả một tác nhân AI hỗ trợ sinh viên mới thích nghi. Một ví dụ điển hình khác là Đại học Trí tuệ Nhân tạo Mohamed bin Zayed tại Abu Dhabi, một cơ sở giáo dục hoàn toàn tập trung vào đào tạo sau đại học trong lĩnh vực AI.

Trái ngược với xu hướng hội nhập mạnh mẽ, một số cơ sở giáo dục đại học vẫn duy trì sự kiểm soát nghiêm ngặt. Đại học Sydney kiên quyết tổ chức các kỳ thi trong phòng dưới sự giám sát để đảm bảo duy trì tư duy phản biện và tính trung thực học thuật. Các trường đại học Nga cũng đang tìm kiếm sự cân bằng: Trường Quản lý Sau đại học SPbGU đã áp đặt các hạn chế đối với việc sử dụng AI trong một số lĩnh vực, trong khi Đại học Thành phố Moscow (MGPU) và Trường Kinh tế Cao cấp (HSE) lại tích cực làm việc để tích hợp công nghệ này vào quy trình giảng dạy. Nghiên cứu của NIU HSE chỉ ra rằng hơn 40% sinh viên Nga đã sử dụng AI trong học tập. Hơn nữa, theo dữ liệu từ Hiệp hội Tổ chức Olympic Sinh viên Nga (tháng 2 năm 2025), 85% sinh viên sử dụng AI để giải quyết các nhiệm vụ, chủ yếu là để tìm kiếm thông tin (77%) và chuẩn bị các bài nghiên cứu học thuật (43%).

Công nghệ AI mở đường cho việc tăng tốc nghiên cứu khoa học thông qua phân tích dữ liệu lớn và phát hiện ra các quy luật không rõ ràng. Tuy nhiên, những lo ngại vẫn tồn tại về sự phụ thuộc quá mức, điều này có thể làm giảm hoạt động trí óc và tạo ra ảo tưởng về việc tiếp thu kiến thức. Các vấn đề đạo đức đang được đặt lên hàng đầu: theo UNESCO, hai phần ba các cơ sở giáo dục đại học đang xây dựng hướng dẫn về việc sử dụng AI. Các nhà giáo dục bày tỏ sự không chắc chắn về việc áp dụng sư phạm hiệu quả và ảnh hưởng đến công bằng xã hội. Các chuyên gia đồng ý rằng để tích hợp thành công, cần có các quy định rõ ràng, đào tạo giảng viên và nuôi dưỡng cách tiếp cận có trách nhiệm. Tương lai đòi hỏi các cơ cấu giáo dục phải định hình lại vai trò của mình, biến thách thức thành cơ hội để phát triển những kỹ năng mà máy móc hiện chưa thể tái tạo.