Các nghiên cứu khoa học thần kinh hiện đại đã chứng minh một cách thuyết phục rằng thái độ của con người đối với tương lai – dù là mong đợi điều tốt đẹp hơn hay điều tồi tệ hơn – đều để lại những dấu vết rõ rệt và khác biệt trong cấu trúc não bộ. Các nhà khoa học tại Đại học Kobe ở Nhật Bản đã tiến hành nghiên cứu và khám phá ra rằng những khác biệt cơ bản này trong trạng thái nhận thức ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng phục hồi trong cuộc sống, sức khỏe tổng thể và năng lực tương tác hài hòa trong cộng đồng.
Việc sử dụng kỹ thuật chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI) đã tiết lộ các mô hình hoạt động thần kinh đặc trưng cho từng nhóm người. Ở những cá nhân có xu hướng lạc quan, người ta quan sát thấy sự gia tăng hoạt động tại vỏ não trước trán giữa (medial prefrontal cortex). Khu vực này đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với việc lập kế hoạch dài hạn, duy trì động lực và đưa ra các quyết định sáng suốt. Điều đáng chú ý là, khi hình dung về các sự kiện tương lai, mô hình kích hoạt tại vùng mPFC của những người lạc quan thể hiện sự tương đồng cao. Sự đồng điệu về mặt thần kinh này có thể lý giải cho khả năng đồng bộ hóa tốt hơn của họ với những người có tư duy tích cực khác, từ đó giúp họ dễ dàng hòa nhập vào các nhóm làm việc và mạng lưới xã hội.
Ngược lại, đối với những người bi quan, những người thường xuyên lo lắng và dự đoán các kết quả tiêu cực, hoạt động lại tập trung chủ yếu ở hạch hạnh nhân (amygdala). Đây là một trung tâm cổ xưa của não bộ, chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý nỗi sợ hãi và các cảm xúc tiêu cực. Khác với “dấu ấn” thần kinh thống nhất của người lạc quan, bộ não của người bi quan lại cho thấy các sơ đồ kích hoạt đa dạng và mang tính cá nhân hơn khi họ tưởng tượng ra các kịch bản bất lợi. Hạch hạnh nhân, là một phần của hệ viền, không chỉ phản ứng tức thì với các mối đe dọa mà còn ghi nhận chi tiết môi trường xung quanh tại thời điểm nguy hiểm. Điều này có thể dẫn đến tình trạng cảnh giác cao độ kéo dài, ngay cả khi không có mối đe dọa thực sự nào hiện hữu.
Vỏ não trước trán giữa (mPFC), đồng thời, cũng tham gia vào việc điều chỉnh các phản ứng cảm xúc do hạch hạnh nhân tạo ra, giúp đảm bảo một phản ứng cân bằng và thích nghi hơn. Điều quan trọng cần nhận thức là những “cảnh quan” thần kinh định hình thế giới quan này không phải là bất biến. Tính dẻo dai của bộ não mở ra cơ hội lớn để mỗi người chúng ta nuôi dưỡng một cái nhìn mang tính xây dựng hơn về cuộc sống. Các phương pháp thực hành có ý thức, chẳng hạn như thực hành lòng biết ơn, tái định hình tình huống và rèn luyện sự chú ý, có khả năng củng cố các kết nối thần kinh chịu trách nhiệm hình thành tương lai mong muốn. Đây là một quá trình tái cấu trúc tích cực cơ chế nội tại, cho phép con người tiến bước trong cuộc sống một cách tự tin và hài hòa hơn, biến những trở ngại tiềm tàng thành những bước đệm vững chắc để phát triển bản thân và hội nhập xã hội.