Đa ngôn ngữ làm chậm quá trình lão hóa sinh học và tăng cường chức năng nhận thức, theo nghiên cứu châu Âu

Một nghiên cứu quy mô lớn tại châu Âu, bao gồm hơn 86.000 công dân trong độ tuổi từ 51 đến 90, đến từ 27 quốc gia, đã xác lập mối liên hệ trực tiếp và đáng kể giữa việc thông thạo nhiều ngôn ngữ với khả năng làm chậm quá trình lão hóa sinh học, đồng thời bảo tồn sức khỏe nhận thức khi về già. Nhà thần kinh học Augustin Ibanez, thuộc Viện Sức khỏe Não bộ Toàn cầu tại Trinity College Dublin, đã dẫn dắt công trình phân tích sâu rộng này. Mục tiêu chính của nghiên cứu là làm rõ cách thức mà các kỹ năng ngôn ngữ tác động đến tốc độ thay đổi do tuổi tác, sau khi đã tính đến các chỉ số sức khỏe và lối sống cá nhân của từng người tham gia.

Dữ liệu thu thập được cho thấy những người chỉ sử dụng một ngôn ngữ phải đối mặt với nguy cơ lão hóa nhanh gấp đôi so với nhóm người có thể chuyển đổi linh hoạt giữa hai ngôn ngữ trở lên. Đối với những người đa ngôn ngữ (multilinguals), rủi ro này được giảm thiểu đáng kể, ước tính khoảng 54%. Hiệu ứng bảo vệ này có tính chất tích lũy: càng học được nhiều ngôn ngữ, đóng góp vào sự trường thọ khỏe mạnh càng trở nên rõ rệt hơn. Mối tương quan mạnh mẽ này vẫn được duy trì ngay cả sau khi các nhà khoa học đã điều chỉnh cẩn thận dữ liệu dựa trên các biến số quan trọng như trình độ học vấn, tình trạng kinh tế xã hội và môi trường sống.

Các tác giả của nghiên cứu đề xuất việc thúc đẩy đa ngôn ngữ như một chiến lược tiềm năng trong y tế công cộng, nhằm mục đích nâng cao khả năng phục hồi nhận thức và duy trì sự độc lập về chức năng ở tuổi xế chiều. Quan sát này củng cố các bằng chứng đã có từ trước, chẳng hạn như dữ liệu được công bố trên tạp chí BMC Geriatrics, cho thấy mối tương quan giữa số lượng ngôn ngữ lớn hơn với các chỉ số khả năng nhận thức tốt hơn ở người cao tuổi sống trong cộng đồng.

Việc liên tục phải chuyển đổi giữa các hệ thống ngôn ngữ khác nhau đóng vai trò như một bài tập rèn luyện hệ thống kiểm soát điều hành, kích hoạt vỏ não trước trán lưng bên (dorsolaterally prefrontal cortex). Sự căng thẳng liên tục này đối với mạng lưới thần kinh giúp duy trì tính dẻo dai của não bộ và làm chậm lại các biến đổi liên quan đến tuổi tác. Các nghiên cứu bổ sung được thực hiện tại những khu vực có mức độ đa ngôn ngữ cao, ví dụ như ở Ấn Độ, chỉ ra rằng những người song ngữ có thể duy trì mức độ chức năng cao, ngay cả khi họ có những tổn thương cấu trúc não đáng kể hơn so với những người đơn ngữ.

Giáo sư Jubin Abutalebi đã chỉ ra một phát hiện quan trọng: ở những cá nhân thành thạo nhiều ngôn ngữ, các triệu chứng sa sút trí tuệ (dementia) có thể biểu hiện muộn hơn từ 4 đến 5 năm. Thực tế này cho thấy kinh nghiệm ngôn ngữ tạo ra một nguồn dự trữ nhận thức đáng kể, cho phép bộ não có thêm thời gian để bù đắp cho những thay đổi do tuổi tác hoặc bệnh lý gây ra. Đây là bằng chứng thuyết phục về vai trò của việc học ngôn ngữ trong việc bảo vệ và tăng cường sức khỏe não bộ lâu dài.