Sürdürülebilir ekonomik büyümenin itici güçlerini ve temel mekanizmalarını açıklayan çığır açıcı ortak çalışmaları nedeniyle, 2025 Nobel Ekonomi Bilimleri Anma Ödülü'nün üç seçkin iktisatçıya verildiği, 13 Ekim tarihinde İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından resmen duyuruldu. Bu onura layık görülen isimler Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt oldu. Akademi, teknolojik ilerlemenin toplumları durgunluktan kalıcı refah dönemlerine nasıl taşıdığına dair sundukları tamamlayıcı içgörüleri özellikle vurguladı ve bu çalışmaların ekonomik gelişimin temel dinamiklerini ortaya koyduğunu belirtti.
Ödülün yarısı, Northwestern Üniversitesi'nden Hollanda doğumlu Amerikalı-İsrailli iktisat tarihçisi Joel Mokyr'e tahsis edildi. Mokyr'in tarihi analizleri, ekonomik büyümenin kendi kendini üreten bir sürece dönüşebilmesi için gerekli olan kültürel ve entelektüel ön koşulları net bir şekilde ortaya koydu. Mokyr, sürekli teknolojik ilerlemenin, merakı, bilimsel anlayışı ve yeni fikirlere açıklığı aktif olarak destekleyen bir toplumsal çerçeve gerektirdiğini kanıtladı. Bu kültürel değişimin, Sanayi Devrimi'nden bu yana gözlemlenen süreklilikle doğrudan bağlantılı olduğunu göstererek, büyümenin tarihsel kökenlerine ışık tuttu.
Ödülün kalan kısmı ise Collège de France ve London School of Economics'ten Philippe Aghion ile Brown Üniversitesi'nden Peter Howitt arasında paylaştırıldı. Bu iki iktisatçı, iktisadi ilerlemenin temel taşı olan 'yaratıcı yıkım' kavramını, 1992 tarihli önemli bir makaleye dayanarak, titiz bir matematiksel ekonomik modele dönüştürerek resmileştirdiler. Onların teorisi, ekonomik ilerlemenin doğası gereği döngüsel olduğunu öne sürer: Piyasaya giren üstün yeni teknolojiler ve iş modelleri, kaçınılmaz olarak eski olanları yerinden eder ve işlevsiz hale getirir.
Bu yaratıcı yıkım süreci, her ne kadar yerleşik firmaların ve işlerin aksamasına ve yer değiştirmesine neden olsa da, küresel olarak yaşam standartlarının yükselmesine yol açan genel toplumsal gelişimin temel motoru olarak tanımlanmaktadır. Bu dinamik, ekonominin sürekli yenilenme kapasitesini temsil eder. Komite, bu mekanizmanın etkin bir şekilde işlemesinin, toplumların uzun vadeli refahını sağlamak için hayati önem taşıdığını belirtti.
Komite, ödül sahiplerinin bulgularının, bu dinamiğin temelini oluşturan mekanizmaların aktif olarak sürdürülmesi gerektiğini ortaya koyduğunu özellikle vurguladı; aksi takdirde ekonomilerin atalete geri döneceği uyarısında bulundu. İki yüzyılı aşkın bir süredir durgunluktan refaha giden yolu aydınlatan bu kapsamlı araştırma, ilerlemenin sadece yaratımla değil, aynı zamanda gerekli yıkımla da döşendiğinin altını çiziyor. Laureatların çalışmaları, iktisadi evrimi anlamak ve gelecekteki büyüme stratejilerini yönlendirmek için kapsamlı ve vazgeçilmez bir bakış açısı sunmaktadır.