Avrupa Birliği'nin (AB) gazetecilik bağımsızlığını ve medya çoğulculuğunu korumayı amaçlayan dönüm noktası niteliğindeki Avrupa Medya Özgürlüğü Yasası (EMFA), 8 Ağustos 2025 itibarıyla tam olarak yürürlüğe giriyor. Bu düzenleme, medya kuruluşlarının siyasi müdahalelerden ve büyük özel şirketlerin etkisinden korunarak bağımsızlıklarını güvence altına almayı hedefliyor. EMFA, medya sahipliğindeki yoğunlaşma, reklam sözleşmeleri yoluyla haber odalarına yönelik baskılar ve kamu hizmeti medyası üzerindeki siyasi kontrol gibi endişelere yanıt olarak geliştirildi.
EMFA'nın kabul sürecini hızlandıran önemli etkenlerden biri, Macaristan ve Yunanistan gibi bazı üye devletlerin gazetecileri izlemek için İsrail yapımı casus yazılımlar kullandığını ortaya çıkaran "Pegasus" olayı oldu. Pegasus yazılımı, mobil telefonların gizlice kontrol edilerek mesajlara, aramalara, konum verilerine ve diğer özel bilgilere erişim sağlıyor. Bu durum, AB genelinde medya özgürlüğüne yönelik artan endişeleri tetikleyerek EMFA'nın daha hızlı benimsenmesine zemin hazırladı. Yasanın temel hükümleri arasında, üye devletlerin gazetecilik kaynaklarının ve gizli iletişimlerin korunmasını garanti etmesi, hiçbir devlet kurumunun medya kuruluşlarının editoryal politikalarına müdahale edememesi ve kamu hizmeti medyasının editoryal ve operasyonel bağımsızlığının zorunlu kılınması yer alıyor. Gazetecilerin izlenmesini ve baskı altına alınmasını önlemeyi amaçlayan madde 4 de bu düzenlemenin önemli bir parçasıdır.
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Genel Sekreteri Thibaut Bruttin, düzenlemenin basının sürekli baskı altında olduğu ülkelerde basın özgürlüğüne yönelik saldırıları engellemek için tasarlandığını belirtirken, tüm AB üye devletlerinin standartlara ne ölçüde uyduklarını gözden geçirmeleri gerektiğini vurguladı. RSF, Mart 2024'te yasanın resmi olarak kabul edilmesine rağmen, birçok AB üye devletinin siyasi irade eksikliği nedeniyle uygulamasını geciktirdiğini ifade ederek, tüm üye devletleri ulusal düzenlemelerini yeni yasaya hızla uyumlu hale getirmeye ve etkin bir şekilde uygulamaya çağırdı. Kuruluş, Avrupa Komisyonu'nu da EMFA'yı göz ardı eden üye devletlere karşı işlemleri başlatmaya davet ediyor. Avrupa ve ulusal kurumların, yasanın koruduğu medya özgürlüğü, bağımsızlık ve çoğulculuk ilkelerini hayata geçirmek için hızlı ve kararlı bir yanıt vermesi gerektiği vurgulanıyor. Avrupa Komisyonu'nun, özellikle Macaristan ve Polonya gibi ülkelerdeki medya özgürlüğüne yönelik endişeler göz önünde bulundurularak, üye devletlerin EMFA'ya uyumunu sağlamak için gerekli adımları atması bekleniyor. EMFA'nın tam olarak yürürlüğe girmesiyle birlikte, gazetecilerin korunması ve medya bağımsızlığının güçlendirilmesi yolunda önemli bir adım atılmış olacak.