Ağustos 2025'te Amerika Birleşik Devletleri, Kasım 2025'te Cenevre'de düzenlenmesi planlanan Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'nin Evrensel Periyodik Gözden Geçirme (UPR) sürecine katılmayacağını duyurdu. Bu karar, ABD'nin Şubat 2025'te Başkan Donald Trump'ın imzaladığı bir başkanlık kararnamesiyle BM İnsan Hakları Konseyi'nden çekilme yönündeki önceki adımının bir devamı niteliğinde.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, bu kararın temel gerekçesi olarak BM İnsan Hakları Konseyi'nin en ağır insan hakları ihlallerini işleyen ülkeleri kınamada yetersiz kalması gösterildi. Bu durumun, ABD'nin uluslararası insan hakları mekanizmalarına olan güvenini zedelediği ve sürecin meşruiyetini sorgulattığı vurgulandı. ABD'nin UPR'ye katılmamasının, konseyin genel işleyişine ve insan hakları standartlarının küresel düzeyde teşvik edilmesine yönelik etkileri tartışmalara yol açıyor.
Evrensel Periyodik Gözden Geçirme, 2006 yılında BM İnsan Hakları Konseyi tarafından oluşturulan ve tüm BM üyesi 193 ülkenin insan hakları sicillerini düzenli olarak inceleyen bir mekanizmadır. Her ülke, yaklaşık 4,5 ila 5 yılda bir bu gözden geçirmeye tabi tutulur. ABD daha önce üç UPR döngüsüne katılmış ve en son incelemesi Kasım 2020'de tamamlanmıştır. Bu süreç, ülkelerin insan hakları performanslarını değerlendirmek ve iyileştirme alanlarını belirlemek amacıyla uluslararası bir diyalog platformu sunmaktadır.
Ancak, Amerikan Sivil Haklar Birliği (ACLU) ve PEN America gibi insan hakları örgütleri, ABD'nin bu adımını sert bir dille eleştirdi. ACLU, bu kararın ABD'yi insan hakları ihlalcileri arasına soktuğunu ve diktatörleri cesaretlendireceğini belirtirken, PEN America ise kararın ifade özgürlüğü ve insan hakları konusundaki ABD taahhütlerinden geri adım attığını ifade etti. Bu karşıt görüşler, uluslararası insan hakları mekanizmalarının etkinliği ve ABD'nin bu konudaki rolüne dair süregelen tartışmaları derinleştirmektedir.
Bu gelişme, ABD'nin uluslararası insan hakları standartlarına bağlılığı ve küresel insan hakları savunuculuğundaki rolü hakkında önemli soruları gündeme getiriyor. Geçmişte de benzer şekilde 2018 yılında BM İnsan Hakları Konseyi'nden çekilen Trump yönetiminin bu adımı, ABD'nin çok taraflı dış politika yaklaşımındaki değişimlerin bir yansıması olarak görülüyor. Bu durum, küresel insan hakları yönetişiminde yeni bir dönemin başlangıcı olabileceği şeklinde yorumlanıyor.