NASA MRO'su Mars Yakınından Geçen Yıldızlararası Kuyruklu Yıldız 3I/ATLAS'ı Gözlemledi

NASA'nın Mars Keşif Yörünge Aracı (MRO), Güneş Sistemi'nden geçen üçüncü bilinen yıldızlararası nesne olan 3I/ATLAS kuyruklu yıldızının boyut ve özelliklerine dair daha kesin tahminler yapılmasını sağlayan yeni analizler elde etti. Bu gök cismi, yörüngesi sırasında Mars'a yakın bir geçiş gerçekleştirdi ve bu durum, MRO'nun birincil görev alanının ötesinde bir gözlem fırsatı sundu. MRO, 12 Ağustos 2005'te fırlatıldı ve 10 Mart 2006'da Mars yörüngesine yerleşerek esas görevi olan Mars'ın jeolojisi ve ikliminin incelenmesine başladı.

3I/ATLAS ile yakın karşılaşma, 2 Ekim 2025 tarihinde MRO'nun kuyruklu yıldızı 30 milyon kilometre mesafeden gözlemlemesiyle gerçekleşti. Bu gözlem için aracın ana görüntüleyicisi olan Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi (HiRISE), özel bir manevra ile yönlendirildi; bu teknik, aracın 2014'te Kuyruklu Yıldız Siding Spring'i incelerken başarıyla uyguladığı yönteme benziyordu. HiRISE görüntüleri, kuyruklu yıldızın katı, buzlu çekirdeğini çevreleyen tozlu ve buzlu komayı, yaklaşık 30 kilometreye 19 mil ölçeğinde pikselli beyaz bir küre olarak ortaya koydu. Bu yüksek çözünürlüklü verilerin daha ileri incelenmesi, bilim insanlarının kuyruklu yıldız çekirdeğinin üst sınır boyutunu belirlemesine yardımcı olacak.

HiRISE Baş Araştırmacısı Dr. Shane Byrne, yıldızlararası nesnelerin gözlemlenmesinin nadir olduğunu ve her fırsatın yeni öğrenimler getirdiğini belirtti. Devam eden analizler, kuyruklu yıldızlar parçalandığında sıklıkla ortaya çıkan çekirdek parçalarını veya gaz jetlerini ortaya çıkarabilir. Öte yandan, Profesör James Wray, şimdiye kadar gözlemlenen üç yıldızlararası nesnenin de birbirinden ve tipik Güneş Sistemi kuyruklu yıldızlarından belirgin farklılıklar gösterdiğini vurguladı. Bu cismin Samanyolu'nun kalın diskinden, belki de 4 ila 7 milyar yıl öncesinden gelmiş olabileceği düşünülüyor, bu da onu evrenin erken kimyasını anlamak için bir zaman kapsülü haline getiriyor.

3I/ATLAS, 1 Temmuz 2025'te Şili'deki Asteroid Karasal Çarpma Son Uyarı Sistemi (ATLAS) istasyonu tarafından keşfedildi ve C/2025 N1 (ATLAS) olarak da adlandırılıyor. Kuyruklu yıldızın Güneş'e en yakın geçişi (günberi) 30 Ekim 2025'te gerçekleşti ve bu sırada hızı yaklaşık 68,3 kilometre/saniyeye ulaştı. Mars'a en yakın yaklaşımı ise 3 Ekim 2025'te yaklaşık 29 milyon kilometre mesafeden gerçekleşti. Bazı araştırmacılar cismin beklenmedik derecede büyük kütlesi nedeniyle teknolojik bir kökene sahip olabileceğini speküle etse de, MeerKAT radyo teleskobu tarafından tespit edilen OH (hidroksil) emilim çizgileri, 3I/ATLAS'ın tamamen doğal kimyasal süreçlere işaret eden normal bir kuyruklu yıldız gibi davrandığını gösterdi.

Bu gözlem kampanyası, MRO uzay aracının ikili faydasını sergiledi; MRO'nun Mars yüzeyi olaylarını izleme birincil görevinin yanı sıra geçen uzay nesnelerini de inceleyebildiğini Dr. Leslie Tamppari belirtti. Dr. Tomás Díaz de la Rubia, başka bir yıldız sisteminden gelen bir ziyaretçinin anlık görüntüsünün yakalanmasını önemli bir başarı olarak nitelendirdi. MRO, Mars'ın jeolojisini incelemenin yanı sıra, yüzey görevlerinden Dünya'ya veri aktarımında da kritik bir rol oynamaktadır ve görevinin 2020'lerin sonlarına kadar devam etmesi planlanmaktadır. Hubble Uzay Teleskobu'nun 21 Temmuz 2025'te çektiği görüntüler ise kuyruklu yıldızın katı, buzlu çekirdeğinden çıkan gözyaşı damlası şeklinde bir toz kozası olduğunu ortaya koydu. Bu gözlemler, Güneş Sistemi'ne giren bu nadir örneklerin evrenin erken dönemlerine dair önemli ipuçları sunması açısından astronomi camiası için önem taşımaktadır.