Andres Veiel'in yönettiği ve 2024'ün Ağustos ayında Venedik Film Festivali'nde prömiyer yaparak Cinema & Arts Ödülü'nü kazanan 'Riefenstahl' belgeseli, Alman film yönetmeni Leni Riefenstahl'ın Nazi rejimiyle olan karmaşık ilişkisini derinlemesine inceliyor.
Riefenstahl, Adolf Hitler'in yakın çevresinde yer almış ve 'Triumph des Willens' gibi propaganda filmleriyle tanınmıştır. Ölümünün ardından, ev filmleri ve kişisel yazışmaları da dahil olmak üzere kapsamlı arşivleri Prusya Kültürel Miras Vakfı tarafından satın alındı. Bu arşivler, yönetmenin hayatının ve çalışmalarının daha önce görülmemiş yönlerini ortaya çıkarıyor.
Belgesel, Riefenstahl'ın Nazi zulümlerinden duyduğu cehalet iddialarını, arşiv görüntüleri ve röportajlarla karşılaştırıyor. Özellikle, Nazi karşıtı aktivist Elfriede Kretschmer ile yapılan bir görüşmede Riefenstahl'ın iddialarının şüpheli bulunduğu anlar dikkat çekiyor. Kretschmer, Riefenstahl'ın Nazi dönemindeki olaylardan habersiz olduğu yönündeki beyanlarına inanmakta güçlük çektiğini ifade ediyor. Riefenstahl'ın kendi ifadeleriyle, Hitler'in kendisini etkilediği ve o dönemde herkesin Hitler'e hayran olduğu yönündeki sözleri, onun olaylara bakış açısını yansıtıyor.
Belgesel ayrıca, Riefenstahl'ın Yahudi sivillerin ölümündeki potansiyel rolünü de ele alıyor. Polonya'da bir idam olayına tanıklık ettiğini belirtse de, kanıtlar onun sözlerinin Yahudi işçilere ateş edilmesi yönünde bir emir olarak yorumlanmış olabileceğini gösteriyor. Bir mektupta, Riefenstahl'ın Yahudilerin pazar yerinden uzaklaştırılması yönündeki talebinin, askerler tarafından Yahudi sivillerin vurulması emri olarak algılandığına dair ipuçları bulunuyor. Bu durum, onun sanatsal vizyonunun karanlık bir yönünü daha gözler önüne seriyor.
Veiel'in filmi, Riefenstahl'ın propaganda yöntemleri ile günümüzdeki kutuplaştırıcı siyasi söylemler arasında paralellikler kurarak, sanatın gücünü ve tehlikelerini vurguluyor. Riefenstahl'ın sinematik tekniklerinin kalıcı etkisini kabul etmekle birlikte, filmin amacı onun mirasını yeniden değerlendirmek ve sanatın toplumsal sorumlulukla olan bağını sorgulamaktır. Belgesel, Riefenstahl'ın kendi kendini yarattığı imaj ile gerçeklik arasındaki uçurumu ortaya koyarak, onun 'faşizmin prototipi' olarak nitelendirilmesine yol açıyor. Riefenstahl'ın mirasının incelenmesi, sanatın siyasi ve toplumsal koşullardan bağımsız olamayacağını ve görselliğin gerçeği nasıl manipüle edebileceğini çarpıcı bir şekilde gösteriyor. Bu çalışma, sanatın gücünü ve sorumluluğunu anlamak için önemli bir fırsat sunuyor.