Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından yayınlanan son raporlar, ozon tabakasının iyileşme sürecinin olumlu bir şekilde ilerlediğini ve 2024 yılında Antarktika üzerindeki ozon deliğinin önceki yıllara kıyasla daha küçük boyutlarda kaydedildiğini gösteriyor. Bu gelişme, bilimsel uyarıların küresel çapta nasıl somut sonuçlar doğurabileceğinin güçlü bir kanıtı olarak öne çıkıyor.
Antarktika'da her ilkbaharda gözlemlenen ozon deliği, 2024 yılında 29 Eylül'de zirveye ulaşarak 46.1 milyon tonluk bir ozon eksikliği kaydetti. Bu rakam, 1990-2000 ortalamasının ve özellikle 2020 ile 2023 yıllarında kaydedilen 50.000 tonun üzerindeki değerlerin oldukça altında kalıyor. Bu hızlı iyileşme eğilimi, ozon tabakasını incelten maddelerin (ODS) kullanımını yasaklayan Montreal Protokolü gibi uluslararası anlaşmaların başarısını vurguluyor. Bu yıl, ozon tabakasının korunması sorununu kabul eden Viyana Sözleşmesi'nin (1985) 40. yıl dönümü ve kloroflorokarbonlar (CFC'ler) ve hidrokloroflorokarbonlar (HCFC'ler) gibi ozon tabakasına zarar veren maddeleri yasaklayan Montreal Protokolü'nün (1987) 38. yıl dönümü kutlanıyor.
1970'lerin ortalarında bilim insanları, bu kimyasalların atmosferdeki ozon seviyelerini düşürdüğü konusunda uyarıda bulunmuştu. Ozon, Güneş'in zararlı ultraviyole (UV) ışınlarına karşı bizi koruyan hayati bir gazdır; bu ışınlar cilt kanserine ve ekosistemlere zarar verebilir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Viyana ve Montreal anlaşmalarını "çok taraflılığın bir kilometre taşı" olarak nitelendirerek, ulusların bilimsel uyarılara kulak vermesiyle ilerlemenin mümkün olduğunu ve bunun iklim kriziyle mücadeledeki benzer çabalara da ilham verdiğini belirtti. Bugüne kadar Montreal Protokolü sayesinde kontrol altındaki ozon tabakasını incelten maddelerin üretim ve tüketiminin %99'undan fazlası aşamalı olarak kaldırılmıştır. Bu sayede, ozon tabakasının 1980'li yıllardaki seviyelerine dönmesi bekleniyor.
Avrupa Birliği'nin Copernicus programı tarafından yayınlanan ve ozon deliğinin yıllık değişimini gösteren videolar, sürekli iyileşmeyi görselleştirerek bu olumlu eğilimi pekiştiriyor. Copernicus Atmosfer İzleme Servisi (CAMS) tarafından sağlanan veriler, 2024'teki ozon deliğinin boyutunun küçülmesinde, ozon tabakasını incelten maddelerin azalan konsantrasyonlarının yanı sıra, beklenmedik bir şekilde kuzeyden gelen hava akımlarıyla taşınan ozonun da etkili olduğunu gösteriyor. Uzmanlar, bu iyileşmenin, uluslararası çabaların işe yaradığının bir göstergesi olduğunu vurguluyor. Ozon tabakasının bu şekilde iyileşmesi, küresel çevresel zorluklarla mücadelede koordineli uluslararası eylemlerin etkinliğinin bir kanıtıdır. Bu çabaların sürdürülmesi ve güçlendirilmesi, gezegenimizin sağlığı ve yaşamın devamlılığı için büyük önem taşımaktadır. Bilimsel veriler, ozon tabakasının Antarktika üzerinde 2066 yılına kadar tamamen iyileşebileceğini öngörmektedir. Bu başarı, insanlığın kolektif bilinci ve kararlılığıyla en zorlu çevresel sorunların bile aşılabileceğini göstermektedir.