Fizik dünyasının en büyük hedeflerinden biri, kütleçekimini kuantum mekaniği ile başarılı bir şekilde birleştirmektir. Modern fizikteki bu merkezi görev, onlarca yıldır bilim insanlarını meşgul etmektedir. Dört temel kuvvetten elektromanyetizma, güçlü nükleer kuvvet ve zayıf nükleer kuvvet kuantum çerçeveye başarıyla entegre edilmişken, kütleçekimi bu büyük birleşmeden inatla kaçmaya devam etmektedir. Bu zorluğun ortasında, Richard Feynman'ın 1957 yılında ortaya attığı çığır açan bir fikir, uzun süre potansiyel bir çözüm yolu olarak kabul edildi. Feynman, kütleçekiminin kuantum doğasını test etmek için iki büyük nesnenin kuantum dolanıklık durumunu incelemeyi önermişti. Bu deney, kütleçekimi alanının kendisinin kuantum parçacıklar (gravitonlar) tarafından taşınıp taşınmadığını anlamanın anahtarı olarak görülüyordu.
Ancak, bilimsel anlayışta önemli bir revizyon gerektiren yeni bir gelişme yaşandı. "Nature" dergisinde Ekim 2025'te yayımlanan yakın tarihli bir araştırma, bu beklentilere ciddi bir düzeltme getiriyor. Teorik laboratuvar düzenekleri üzerine titiz hesaplamalar yapan araştırmacılar, daha önce kesin bir kuantum kütleçekimi göstergesi olduğu düşünülen dolanıklığın, beklenmedik bir şekilde, kuantum alan teorisi ile birleştirildiğinde, tamamen klasik kütleçekiminin etkisi altında da ortaya çıkabileceği sonucuna vardı. Bu bulgu, fiziğin temel varsayımlarından birini sarsıyor. Bu, Feynman benzeri önerilen deneylerde dolanıklığın tespit edilmesinin, otomatik olarak kuantum gravitonlarının varlığının tartışılmaz bir kanıtı olmadığı anlamına geliyor.
Çalışmanın yazarları, klasik kütleçekimi modellerinin, eğer maddenin tanımı daha hassas ve kuantum mekaniği ile uyumlu bir şekilde ele alınırsa, kuantum iletişimini ve buna bağlı olarak dolanıklık durumlarını üretebileceğine dikkat çekiyor. Bu keşif, bilim camiasındaki tartışmanın odağını basitçe "kütleçekimi kuantum mu, yoksa klasik mi?" ikileminden, deneysel parametrelerin çok daha incelikli bir analizine kaydırıyor. Daha önce, klasik kütleçekiminin, kuantum etkileşimlerinin temel bir özelliği olan yerellik ilkesini ihlal edeceği varsayımıyla dolanıklık yaratmaması gerektiği düşünülüyordu. Oysa yeni ve detaylı hesaplamalar, bu şaşırtıcı etkinin kaynağının, varsayımsal gravitonlarda değil, kuantum alan teorisinin izin verdiği sanal madde taşıyıcılarında veya diğer klasik-kuantum ara yüzlerinde yatabileceğini ortaya koyuyor.
Bu nedenle, teorik fizikçilerin önündeki görev artık daha karmaşık ve zorlu bir hal aldı. Bilim insanları, klasik mekanizmaların yarattığı dolanıklık derecesini, kütleçekiminin gerçekten kuantum doğasından kaynaklanan dolanıklıktan kesin olarak ayırt edebilecek yeni ve hassas metodolojiler geliştirmek zorundalar. Araştırmacılara göre, bu iki farklı kaynağın neden olduğu dolanıklık arasındaki kritik fark, gözlemlenen kuantum etkileşiminin ölçeğinde veya şiddetinde kendini gösterebilir. "Nature"daki bu önemli yayınla belirlenen yeni teorik sınır, deneysel verilerin yorumlanmasına daha sorumlu ve dikkatli bir yaklaşım çağrısı yapmakla kalmıyor; aynı zamanda, görünüşte birbirinden ayrı duran fizik alanlarının ne kadar derin ve karmaşık bir şekilde birbirine bağlı olduğunu bir kez daha güçlü bir şekilde vurguluyor.