Çin'in Guangdong eyaletinde bulunan Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi (JUNO), 26 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla resmi olarak faaliyete geçti. Bu önemli gelişme, atom altı parçacıkların incelenmesi alanında yeni bir kilometre taşını temsil ediyor. On yılı aşkın bir hazırlık ve inşaat sürecinin ardından JUNO, nötrinoları araştırmak üzere tasarlanmış dünyanın en büyük ve en hassas bilimsel tesislerinden biri olarak öne çıkıyor.
Nötrinolar, son derece küçük kütlelere sahip ve elektrik yükü taşımayan, madde içerisinden neredeyse hiç etkileşime girmeden geçebilen atom altı parçacıklardır. JUNO'nun dedektörü, 700 metre derinlikte bulunan ve 44 metre derinliğindeki bir su havuzuna yerleştirilmiş, 35.4 metre çapında akrilik bir küredir. Bu küre, nötrino etkileşimlerini tespit etmek için 20.000 ton sintilatör sıvısı ve 45.000'den fazla fotomültipliyer tüp barındırmaktadır.
JUNO'nun temel bilimsel amacı, parçacık fiziğinin temel sorularından biri olan nötrinoların kütle sıralamasını belirlemektir. Bu sıralama, nötrinoların kütlelerinin birbirine göre nasıl düzenlendiğini ifade eder ve bu bilgi, evrenin temel yapısını anlamak açısından büyük önem taşımaktadır. Gözlemevi ayrıca Güneş'ten, süpernovalardan, atmosferden ve Dünya'dan kaynaklanan nötrinolar üzerine ileri düzey çalışmalar yapılmasına olanak tanıyacaktır.
Bu araştırmalar, steril nötrinoların ve proton bozunmasının aranması gibi henüz bilinmeyen fizik alanlarının keşfedilmesine yeni yollar açacaktır. JUNO projesi, 17 ülke ve bölgeden 74 kurumdan 700'den fazla araştırmacıyı bir araya getiren uluslararası bir iş birliğidir. Gözlemevinin, nötrinosuz çift beta bozunması gibi teorik süreçleri araştırmak üzere yükseltme potansiyeliyle birlikte en az 30 yıl süreyle faaliyette olması beklenmektedir.
JUNO'nun faaliyete geçmesi, nötrino araştırmalarında önemli bir ilerlemeyi simgelemektedir. Tesisin hassasiyeti ve ölçeği, önümüzdeki yıllarda çığır açıcı keşifler sunarak evrenimizi ve temel fiziği daha derinlemesine anlamamıza katkı sağlayacaktır. Bu devrim niteliğindeki tesis, bilim insanlarının evrenin en temel sırlarını çözme yolculuğunda onlara rehberlik edecektir.