Felç, beyin dokusunda ani kan akışı kesintisi sonucu nöronların ölümüne yol açan ciddi bir durumdur. Her geçen dakika milyonlarca nöron ve trilyonlarca sinir bağlantısı kalıcı olarak kaybedilir ve şu anda bu hasarı onaracak doğrudan bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak, uluslararası bir araştırmacı ekibi tarafından geliştirilen yenilikçi bir kök hücre nakli yöntemi, hasarlı beyin bölgelerini onarma ve fonksiyonları geri kazanma potansiyeli taşımaktadır.
Keck Tıp Okulu (USC), Zürih Üniversitesi (UZH) ve ETH Zürih'ten bilim insanlarının öncülük ettiği bu deneysel tedavi, indüklenmiş pluripotent kök hücreleri (iPS) kullanmaktadır. Bu laboratuvar ortamında üretilen kök hücreler, yetişkin hücrelerinden elde edilerek embriyonik kök hücrelerin özelliklerini yeniden kazanacak şekilde yeniden programlanmıştır. Nature Communications'da yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar bu nöral kök hücrelerini nasıl ürettiklerini ve inme geçirmiş farelerin hasarlı beyin dokularına nasıl naklettiklerini detaylandırmışlardır.
Beş hafta süren gözlemler sonucunda, tedavi edilen farelerin iyileşme süreçleri, cerrahi müdahale yapılıp kök hücre nakli yapılmayan kontrol grubuyla karşılaştırılmıştır. Bulgular, bu sürede etkilenen beyin dokusunun rejenerasyonunun mümkün olduğunu göstermiştir. Nakledilen kök hücrelerin büyük bir kısmı nöronlara dönüşerek mevcut beyin hücreleriyle iletişim kurmaya başlamıştır. Ayrıca, tedavi edilen farelerde kan-beyin bariyeri sızıntısında azalma gözlemlenmiş ve yürüme ile tırmanma testlerinde ince motor becerilerde önemli ölçüde iyileşme kaydedilmiştir.
İnme vakalarının yaklaşık yüzde dokuzunu oluşturan iskemik inmeler, beyne giden kan akışının kısıtlanmasından kaynaklanır. Mevcut standart tedavi, kan pıhtılarını eritmek için semptomların başlamasından sonraki dört buçuk saat içinde uygulanmalıdır. Ancak birçok hasta bu akut tedaviden yararlanamamakta ve kan damarları tıkanık kalmaktadır. Kök hücre nakline dayanan bu araştırma hattı, nörolojik ve omurilik hastalıkları için en umut verici alanlardan biridir.
Yapılan araştırmalar, kök hücre naklinin inmeden hemen sonra değil, bir hafta sonra yapıldığında daha iyi sonuçlar verdiğini ortaya koymuştur. Bu alt-akut kronik evre, uzun süreli inme kaynaklı sakatlıkların tedavisinde özellikle ilgi çekicidir. Hücre tedavisi, hastaların uzun rehabilitasyon süreçlerinde iyileşmelerine yardımcı olmak için kan dolaşımını yeniden sağlayabilir ve dokuyu rejenerere edebilir. Bu iş birliği ekibi şu anda belirlenen yollardaki aktiviteyi artırmanın yollarını araştırmakta ve farelerdeki nakil sonuçlarını daha uzun sürelerle değerlendirmektedir.
Amaç, bu nakledilen hücrelerin uzun vadeli etkilerini gözlemleyerek iyileşmenin sürdürülebilirliğini veya daha da artıp artmadığını belirlemektir. İnsanlarda inme için hücre tedavisi henüz uzak bir ihtimal olsa da, bu çalışma nöronları yeniden büyütmek ve etkilenen dokuyu rejenerere etmek için bir temel oluşturmaktadır. Katalonya'da her yıl yaklaşık 14.000 inme vakası meydana gelmektedir. Bu araştırma, inme tedavisinde rejeneratif terapiler alanında önemli bir ilerleme olup, etkilenen hastaların yaşam kalitesini artırabilecek gelecekteki tedaviler için umut sunmaktadır. Özellikle, bu tür tedavilerin beyaz madde inmelerinde hasar görmüş gliyal hücreleri yenileyerek ve beynin kendi onarım mekanizmalarını harekete geçirerek motor fonksiyonları iyileştirdiği ve bilişsel bozuklukları tersine çevirdiği de gözlemlenmiştir. Bu, hasarlı beyin bölgelerine nakledilen gliyal zenginleştirilmiş öncül hücrelerin, beyin içinde geniş çapta göç ederek onarıcı bir fenotipe sahip astrositlere dönüştüğü, endojen oligodendrosit öncül hücre çoğalmasını ve miyelinleşmeyi tetiklediği ve aksonal büyümeyi teşvik ettiği anlamına gelir.