Türk arkeologların Ayvalık kıyılarında gerçekleştirdiği çığır açan yeni bir keşif, insanlık tarihinin az bilinen bir dönemine ışık tutuyor. Yapılan araştırmalar, binlerce yıl önce Ege'nin kuzeydoğu kıyısındaki bu bölgenin, Anadolu ile Avrupa arasında hayati bir geçiş noktası olabileceğini ortaya koydu. Arkeologlar, modern peyzajın ve tortu katmanlarının altında, Paleolitik dönemlerin çeşitli evrelerine ait 138 adet taş alet buldu. Yaklaşık iki yüz kilometrekarelik bir alana yayılan on farklı sahada yapılan bu bulgular, bölgedeki Paleolitik döneme ait faaliyetlerin kaydedilen ilk somut kanıtları olarak bilim dünyasına sunuldu.
Journal of Island and Coastal Archaeology dergisinde yayımlanan bilimsel çalışma, Buzul Çağı sırasında deniz seviyesinin yüz metreden fazla düşmesiyle Ayvalık'ın bugünkü kıyı şeridinin tek bir kara parçası oluşturduğunu belirtiyor. O dönemdeki adalar ve yarımadalar, anakara Anadolu'yu şu anda denizin altında gizli olan batı topraklarına bağlayan doğal bir köprü görevi görüyordu. Bu jeolojik fenomen, eski toplulukların hareket etmesi için eşsiz koşullar yarattı ve geleneksel olarak incelenen Balkanlar ve Levant dışındaki güzergahların yanı sıra, insanın Avrupa'ya göç rotalarına dair yeni bir bakış açısı sunuyor.
Hacettepe Üniversitesi'nden Dr. Göknur Karahan ve Ankara Üniversitesi'nden Profesör Kadriye Özçelik liderliğindeki arkeoloji ekibi, bulunan eserlerin büyük bir kısmının Levallois tekniği kullanılarak üretildiğini tespit etti. Bu karmaşık taş yontma yöntemi, Neandertallerin ve erken Homo sapiens'in karakteristik özelliği olup, Afrika'dan Avrasya'ya kadar geniş bir coğrafyada yaygındı. Keşfedilenler arasında el baltaları, satırlar ve yonga parçaları yer alıyor; bunlar, eski insanların yüksek düzeydeki bilişsel ve teknik becerilerine işaret ediyor. Ayvalık'ta bu tür işçiliğe sahip aletlerin bulunması, bölgenin kıtalar arası geniş bir kültürel bağlantı ağı içinde yer aldığını gösteriyor.
Araştırmacılar, aktif jeomorfolojik süreçlere ve tortul katmanlarla ilişkili zorluklara rağmen, malzemelerin korunma durumunun beklenmedik derecede iyi olduğunu vurguladılar. 2022 yazında gerçekleştirilen yüzey araştırması, kıyı şeridinin kadim tarihini incelemede atılan ilk önemli adım oldu. Arkeologlar, gelecekteki araştırma aşamalarında stratigrafik kazı, mutlak tarihlendirme yöntemleri ve paleoekolojik rekonstrüksiyon tekniklerinin kullanılmasının planlandığını belirtiyorlar. Bu ileri yöntemler, eserlerin yaşını daha kesin bir şekilde belirlemeye ve eski çevre koşullarını detaylıca yeniden inşa etmeye olanak tanıyacak.
Düzce Üniversitesi'nden Dr. Hande Bulut, Ayvalık'ın daha fazla arkeolojik keşif potansiyeline sahip olduğunu ve eski popülasyonların adaptasyon ve hareketliliğini incelemek için önemli bir merkez haline gelebileceğini dile getirdi. Dr. Bulut'a göre, elde edilen ön sonuçlar bile bölgenin Doğu Ege havzasındaki teknolojik ve kültürel süreçlerin anlaşılması açısından ne kadar kritik olduğunu açıkça gösteriyor. Bu bulgular, bölgenin tarih öncesi dönemdeki önemini pekiştiriyor.
Sonuç olarak, bu yeni keşif sadece en eski insan göç haritasını genişletmekle kalmıyor, aynı zamanda günümüzde sular altında kalmış coğrafyaların, insanın Avrasya'ya yayılma yollarının oluşumundaki rolünü de vurguluyor. Bir zamanlar Avrupa ile tek bir kara şeridiyle bağlantılı olan Ayvalık, artık atalarımızın deniz engellerini nasıl aştığının ve kıtalar arasında nasıl hareket ettiğinin sırrını çözmek için kilit bir konumda bulunuyor.