Uzay Bilimcileri, Kaydedilen En Uzun Tekrarlayan Gama Işını Patlaması Olan GRB 250702B'yi İnceliyor

Düzenleyen: Uliana S.

Temmuz 2025'te, küresel bilim camiası, astronomi tarihinde dikkat çekici bir dönüm noktası teşkil eden olağanüstü bir kozmik olaya tanıklık etti: GRB 250702B olarak adlandırılan bir gama ışını patlaması. Bu göksel olay, alışılmışın dışındaki inanılmaz uzun süresi ve neredeyse bir gün boyunca devam eden tekrarlayan enerji atımları serisi nedeniyle astrofizikçilerin eşi benzeri görülmemiş bir ilgisini çekti. Bu son derece güçlü enerji salınımının ilk tespiti 2 Temmuz 2025 tarihinde gerçekleşti. NASA'nın yörünge teleskobu "Fermi", aynı uzaktaki kaynaktan geldiği belirlenen ve saatlerce süren bir dizi parlamayı başarıyla kayda geçirdi. Bu tür bir olayın bu kadar uzun süre aktif kalması ve periyodik olarak enerji yayması, bilim dünyasında büyük bir şaşkınlık yarattı ve yeni teorik arayışları tetikledi.

GRB 250702B'nin benzersizliği, mevcut teorik modellere ciddi şekilde meydan okuyan zamansal yapısında belirginleşmektedir. Çoğu tipik gama ışını patlaması saniyenin kesirlerinden en fazla birkaç dakikaya kadar sürerken, bu spesifik sinyalin bazı verilere göre yaklaşık yedi saat veya hatta neredeyse bir tam gün boyunca devam etmesi, onu şimdiye kadar kaydedilen en uzun süreli patlama rekorunun sahibi yapmaktadır. Astrofizikçiler genel olarak, bu tür patlamaların, evrendeki en enerjik süreçlerden biri olan devasa bir yıldızın kendi içine çökerek bir kara deliğe dönüşmesi sonucu meydana geldiğini kabul ederler. Ancak, bu olayın tekrarlayıcı niteliği, standart kozmik felaket modelleriyle kolayca açıklanamamaktadır; zira teorik beklenti, böylesi bir kataklizmanın kaynağının, yani çöken yıldızın, patlamadan sonra tamamen yok olması yönündedir. Bu durum, fizikçileri alternatif mekanizmalar düşünmeye zorlamaktadır.

Bu kozmik gizemi çözmek amacıyla, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) uzmanları ve University College Dublin ile Hollanda'daki Radboud Üniversitesi dahil olmak üzere çeşitli uluslararası kurumlar analize hızla dahil oldu. Avrupa Güney Gözlemevi'nin (ESO) devasa Çok Büyük Teleskobu (VLT) kullanılarak yapılan müteakip araştırmalar, kaynağın gökyüzündeki konumunun yüksek hassasiyetle belirlenmesini sağladı. Başlangıçta, kaynağın Samanyolu düzleminde yer aldığı varsayılmıştı, ancak VLT ve ünlü "Hubble" teleskobu ile gerçekleştirilen derin uzay gözlemleri, GRB 250702B'nin farklı ve oldukça uzak bir galakside meydana geldiğini kesin olarak doğruladı. Eldeki en son tahminlere göre, bu şaşırtıcı kaynağa olan mesafe yaklaşık 8 milyar ışık yılıdır ve bu da olayın muazzam enerjisini bir kez daha gözler önüne sermektedir.

GRB 250702D ve GRB 250702 gibi diğer ilişkili patlamaları da içeren GRB 250702B olayı, dikkat çekici periyodiklik işaretleri sergiledi. Bu döngüsel davranış, sürecin, kara deliğin etrafında yörüngede dönen bir nesne—belki de bir nötron yıldızı veya başka bir kompakt cisim—tarafından tetiklenmiş olabileceğine dair güçlü bir ipucu sunmaktadır. Bu çığır açan keşif, süpernovaların oluşum mekanizmalarını ve dev yıldızların çöküşünü anlama çabalarımızda yeni ve heyecan verici bir sayfa açmaktadır. Bu tür uzun ömürlü olaylar, bilim insanlarına, evrenin erken dönemlerindeki felaket olaylarının uzun süreli yankılarını ve etkilerini incelemek için nadir bir pencere sunmaktadır. Uzay bilimcileri, bu benzersiz kozmik "mesajın" ardındaki doğayı tam olarak çözmek ve standart fizik kurallarını ne ölçüde yeniden yazmaları gerektiğini belirlemek amacıyla patlama bölgesini VLT ve yeni nesil "James Webb" teleskobu aracılığıyla titizlikle gözlemlemeye devam ediyorlar.

Kaynaklar

  • Technology Org

  • Wider view of the area around the gamma-ray burst GRB 250702B

  • Evolution of the gamma-ray burst GRB 250702B

  • GCN Circular 40883: GRB 250702B: Fermi GBM Final Real-time Localization

Bir hata veya yanlışlık buldunuz mu?

Yorumlarınızı en kısa sürede değerlendireceğiz.

Uzay Bilimcileri, Kaydedilen En Uzun Tekra... | Gaya One