Mart 2023'te, Run-Chao Chen liderliğindeki gökbilimciler, GRB 230307A olarak bilinen bir gama ışını patlaması (GRB) sırasında periyodik bir sinyal tespit ettiler. Bu sinyal, yüksek derecede manyetize olmuş ve hızla dönen bir nötron yıldızı olan bir magnetarın doğumunu işaret ediyordu. Bu olay, daha önce doğrudan gözlemlenmemiş, yeni doğmuş bir yıldızın "kalp atışını" ortaya çıkardı. Keşif, 8 Kasım 2023'te Nature Astronomy dergisinde yayınlandı ve astrofizikte bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Gama ışını patlamaları (GRB'ler), evrendeki en enerjik olaylardır. Genellikle kısa süreli patlamalar (iki saniyeden az) nötron yıldızı çarpışmalarından kaynaklanan kilonova'larla ilişkilendirilirken, uzun süreli patlamalar (iki saniyeden fazla) kara delikler oluşturan süpernova kalıntılarıyla bağlantılıdır. Ancak, 200 saniye süren GRB 230307A, tipik olarak bir nötron yıldızı birleşmesiyle ilişkilendirilen özellikler sergiledi. Bu durum, bilim insanlarını olayı daha yakından incelemeye yöneltti.
Hong Kong Üniversitesi, Nanjing Üniversitesi ve Çin Bilimler Akademisi Yüksek Enerji Fiziği Enstitüsü arasındaki işbirliği sonucunda keşfedilen 909 Hz'lik periyodik sinyal, 160 milisaniye sürdü. Bu sinyal, ultra güçlü bir manyetik alana sahip, hızla dönen bir nötron yıldızı olan bir "milisaniye magnetarın" oluşumuna işaret ediyor. Bu tür bir magnetarın keşfi, nötron yıldızlarının denge denkleminin nispeten sert olduğunu gösteriyor. Düzenli bir kilonova ile ilişkilendirilmesi, magnetar motorundan yayılan enerjinin orta düzeyde olduğunu gösteriyor.
Dahası, bir magnetar motorunun varlığı, mevcut modellerin yeni doğan magnetarlardan göreceli bir jet üretemeyeceği yönündeki düşünceleri zorluyor. Bu olay, X-ışınları ve gama ışınları bandında eş zamanlı olarak bir kompakt nesne birleşmesinin ilk gözlemi olma özelliğini taşıyor. Bu, gama ışını patlamalarının fiziği ve magnetar oluşumu hakkında değerli bilgiler sunuyor. Gelecekte Einstein Probe gibi geniş alan X-ışını teleskopları ile yapılacak işbirlikleri, GRB fiziği ve özellikle erken emisyon aşaması hakkında daha fazla veri sağlayabilir.
Bu keşif, magnetarların evrendeki en parlak patlamalardan bazılarını besleyebileceğine dair en net kanıtı sunarak astrofizikte yeni bir sayfa açıyor. Bilim insanları, bu tür olayların daha sık tespit edilmesiyle, evrenin erken dönemlerindeki yıldız oluşumu ve evrimi hakkında daha derinlemesine bilgi edinmeyi umuyorlar.