Kakhovka Barajı Alanında Ekolojik Riskler Ortasında Beklenmedik Flora İyileşmesi

6 Haziran 2023'te Kakhovka Hidroelektrik Santrali'nin setinin yıkıcı şekilde tahrip olması, yaklaşık 18 milyar metreküp suyun serbest kalmasına yol açtı. UWEC Çalışma Grubu tarafından Çernobil'den bu yana Avrupa'daki en büyük ekolojik felaket olarak nitelendirilen bu olay, başlangıçta ağır metallerin Dinyeper Deltası'na karışması nedeniyle 'gecikmeli etki eden toksik bomba' oluşacağına dair ciddi endişeleri beraberinde getirmişti. Bu felaketin sonuçları, 40'tan fazla koruma altındaki doğal bölgeyi etkilemiştir.

Ancak, 2025 itibarıyla yapılan hava fotoğrafları, geniş çamurlu kıyı şeritlerini bir taşkın yatağını andıran bir manzaraya dönüştüren önemli bir ekolojik toparlanma olduğunu ortaya koydu. Ekolojist Vadim Manyuk, bu durumu Dünya üzerinde eşsiz olarak tanımlayarak, doğanın 1950'lerde baraj inşa edilmeden önceki duruma hızla geri döndüğünü belirtti. Kuruyan yatakta bitki örtüsünün bu denli hızlı büyümesinin, su çekildikten hemen sonra dibe çöken hızlı büyüyen bitki türlerinin tohumlarının eş zamanlı olarak çimlenmesine bağlandığı görülmektedir.

Tahminlere göre, 40 milyar ağaç tohumunun çimlenmesi beklenmektedir. Bu durum, Ukrayna'nın bozkır bölgesinde 1000 kilometrekareden fazla bir alanda potansiyel olarak en büyük taşkın ormanını oluşturma potansiyeline sahiptir. 70 yıl sonra ilk kez, taşkın ormanları, bataklıklar ve çayırları içeren tarihi 'Büyük Çayır' doğal kompleksinin parçaları yeniden oluşmaya başlamıştır. Açığa çıkan dipte söğüt ve kavak ağaçlarının ortaya çıktığı kaydedildi; bir yıl sonra bazı ağaçlar şimdiden 2 ila 3 metre yüksekliğe ulaşmıştır. Flora ile birlikte fauna da geri dönmektedir: 70 yılı aşkın süredir bu bölgelerde görülmeyen mersin balığı, Dinyeper'in sığ sularında yeniden tespit edilirken, yaban domuzları, karacalar ve tavşanlar bozkır alanlarına doğru ilerlemektedir.

Bununla birlikte, dibe çöken tortullarda yüksek konsantrasyonlarda ağır metaller biriktiği için besin zincirleri üzerindeki uzun vadeli etkiler konusunda ciddi endişeler devam etmektedir. Bazı bölgelerde kurşun seviyesinin normalin 6,45 kat, kadmiyum seviyesinin ise 4,28 kat aştığı tespit edilmiştir. Ekolojist Pavlo Oleynik, söğüt ağaçlarının fitoekstraktörler olarak hareket ederek toksik elementleri emdiğini ve bunun da toprağın doğal temizliğine katkıda bulunduğunu vurgulamaktadır.

Ekolojik süreçlerle eş zamanlı olarak, altyapı hasarından etkilenen bölgelerde insani durum gerginliğini korumaktadır. Pokrov gibi bölgelerde su temini kritik ölçüde bozulmuş olsa da, Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkan Yardımcısı Oleksiy Kuleba, 2 Temmuz 2023'ten itibaren merkezi su tedarikinin aşamalı olarak yeniden başladığını bildirmişti. Herson bölgesi de dahil olmak üzere etkilenen illerdeki mevcut su temin sistemleri, hasarlar nedeniyle yüzde 60'a varan su kaybı yaşamaktadır. Eski baraj gölü arazisinin geleceği hakkında, Hidroelektrik Santrali'nin yeniden inşası (ki bu en az beş yıl sürebilir ve bir milyar avronun üzerinde maliyeti olabilir) ile taşkın yatağının doğal olarak yeniden canlanmasının desteklenmesi arasında tartışmalar sürerken, Yevheniy Simonov gibi ekolojistler yeniden oluşan ekosistemin korunmasının öncelik olması gerektiğini savunmaktadırlar.