Ekvador And Dağları'nın güneydoğu kesiminde, Morona-Santiago eyaletinde, Nisan 2025 tarihinde botanikçiler son derece önemli bir keşfe imza atarak bilim dünyasına daha önce bilinmeyen bir tür olan Ceratostema limonensis'i tanıttılar. Bu keşif, bölgenin eşsiz florasının ne kadar az araştırılmış olduğunu bir kez daha kanıtladı. Fundagiller (Ericaceae) familyasına ait bu yeni temsilci, resmi olarak Eylül 2025'te bilimsel dergi Phytokeys'te yayımlanan detaylı bir makale ile literatüre geçti. Ceratostema cinsi, Ekvador'un biyolojik zenginliğinde merkezi bir rol oynamaktadır ve bu son bulguyla birlikte ülkedeki bilinen tür sayısı 40'ı aşmış durumdadır. Bu yoğun çeşitlilik, Ekvador'un küresel biyoçeşitlilik haritasındaki kritik konumunu pekiştirmektedir.
Araştırmacılar, C. limonensis'i, bilimsel çalışmaların nispeten sınırlı kaldığı bir alan olan Limón belediyesi civarında, zorlu arazi koşullarında tespit etti. Bu nadir bitki, deniz seviyesinden 1100 ila 1400 metre yükseklikteki olgun dağ eteği ormanlarında yaşamaktadır. Morfolojik incelemeler, yeni türün en yakın akrabası olarak kabul edilen C. gualaquizensis'ten belirgin farklılıklar gösterdiğini ortaya koydu. C. limonensis, özellikle daha kısa erkek organ iplikçikleri (stamen filamentleri) ve çanak yapraklarının (sepal) kendine has yapısıyla ayırt edilmektedir. Ancak, doğada gözlemlenen ve toplanan örnek sayısının oldukça kısıtlı olması nedeniyle, bilim insanları başlangıç aşamasında türü, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) kriterlerine göre "Yetersiz Veri" (Data Deficient, DD) kategorisinde sınıflandırmışlardır. Bu sınıflandırma, türün gerçek tehdit durumunun belirlenmesi için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini işaret etmektedir.
Yeni türün doğal yaşam alanı olan bu bölge, maalesef insan faaliyetlerinden kaynaklanan ciddi çevresel baskılarla karşı karşıyadır. Özellikle tarımsal alanların kontrolsüz bir şekilde genişlemesi ve madencilik faaliyetlerinin yoğunlaşması, bölgenin ekosistemleri için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Dünya üzerindeki biyoçeşitlilik "sıcak noktaları" arasında yer alan bu hassas ormanlarda bulunan C. limonensis'in keşfi, habitatın acilen ve etkili bir şekilde korunması gerekliliğini bir kez daha gözler önüne sermektedir. Bu tür bilimsel bulgular, sadece yeni bir türün varlığını tescillemekle kalmaz, aynı zamanda yerel yönetimler ve uluslararası koruma kuruluşları için mevcut koruma önceliklerinin yeniden değerlendirilmesi ve doğanın korunması adına daha kararlı ve hızlı adımlar atılması gerektiği konusunda hayati bir uyarı niteliği taşır.
Yeni keşfedilen türün mensubu olduğu Ceratostema cinsi, coğrafi olarak oldukça geniş bir dağılım göstermektedir; Venezuela ve Guyana'dan başlayıp güneyde kuzey Peru'ya kadar uzanır. Bu bitkiler, deniz seviyesinden 450 metreden başlayıp 3950 metreye kadar çıkan çok çeşitli rakımlarda yaşamaktadır. Ekvador, bu cinsin tür çeşitliliği açısından tartışmasız bir dünya lideridir. Cinsin taksonlarının büyük çoğunluğu, And Dağları'nın doğu yamaçlarındaki subalpin ve dağ ormanları gibi yüksek irtifalı ekosistemlere özgüdür. Bu ekolojik niş, türleşme için ideal koşullar sunmaktadır. Bölgede yakın zamanda yürütülen kapsamlı saha çalışmaları, Ceratostema gearyana ve Ceratostema moronasantiagoensis gibi diğer yeni türlerin de tespit edilmesini sağlamıştır. Bu sürekli keşif akışı, Morona-Santiago bölgesinin botanik açıdan ne kadar zengin ve henüz tam olarak keşfedilmemiş olduğunu kanıtlamakta, bilim insanlarının bölgeye olan ilgisini artırmaktadır.