Dünyanın en meşhur çözülememiş şifresi olarak otuz yılı aşkın bir süre geçirdikten sonra, Kryptos heykelinin son şifresi olan K4'ün 97 karakterlik düz metin çözümü, nihayet paraya çevrilmeye hazırlanıyor. Sanatçı Jim Sanborn, bu ikonik bilmecenin cevabını, 20 Kasım 2025 tarihinde düzenlenecek yüksek profilli bir açık artırma sırasında kamuoyuna sunacak. Bu hamle, 1990 yılında Langley, Virginia'daki CIA genel merkezine yerleştirilen anıtsal kamusal sanat eseri için tarihi bir dönüm noktasına işaret ediyor.
Bakır ve granitten inşa edilmiş olan Kryptos, yapısına kazınmış dört farklı şifreli mesaj içeriyor. İlk üç bölüm, 1990'lar boyunca şifre çözücüler tarafından başarıyla deşifre edilmiş olsa da, K4 kısmı aşılmaz bir engel olarak kalmayı sürdürdü ve dünya çapındaki kriptograflar ile meraklılardan sayısız çözüm denemesi çekti. Sanborn, cevabı satışa çıkarma kararının ardındaki temel nedenleri açıkladı: son dönemde yanlış, makine tarafından üretilmiş çözümlerle kirlenen aşırı sorgu hacmi ve artık kodun yönetimini sürdürmek için gerekli fiziksel, zihinsel veya finansal kaynaklara sahip olmaması.
Bu resmi satış, RR Auction tarafından gerçekleştirilecek olup, ön satış tahminleri, kazanan teklifin 300.000 ila 500.000 ABD Doları arasında değişebileceğini gösteriyor. Satışa sunulan lot, koleksiyoncular için oldukça kapsamlıdır. Bu lot sadece K4'ün orijinal el yazısı düz metnini içermekle kalmıyor, aynı zamanda Sanborn'un heykelin yaratılışı sırasında kritik bir 'konsept kanıtı' eseri olarak kullandığı 12'ye 18 inçlik bir bakır plakayı da kapsıyor. Teklif ayrıca, eserde Sanborn ile işbirliği yapan eski CIA kriptografı Ed Scheidt'ten imzalı bir mektup gibi diğer arşiv materyallerini de içeriyor.
Açık artırma zamanlarında 80. yaş gününü kutlayacak olan Sanborn, bu bilginin nihai koruyucusunun bir süre gizliliği ve takdiri sürdürmesini umduğunu dile getirdi. Sanborn, bulmacanın kalıcı değerinin, bilinmeyene karşı devam eden insan etkileşiminde yattığını kabul ederek, alıcının gelecekteki çözüm denemelerini doğrulamak için yapılandırılmış bir sistemi denetleyebileceğini de öne sürdü. Bu, bilmecenin entelektüel cazibesinin devam etmesini sağlamayı amaçlayan bir yaklaşımdır.
Sanborn ve Scheidt arasındaki işbirliğinin ürünü olan heykelin kendisi, kriptanalistlere meydan okumak amacıyla tasarlanmıştı. Eserin 3 Kasım 1990'daki adanma töreninde, şifrenin beş ila on yıl içinde çözülmesi bekleniyordu. Ancak K4'ün inatçı direnci, eserin kriptografi tarihindeki yerini pekiştirdi. Bu satış, hem sanat hem de istihbarat camiası için otuz yılı aşkın süredir devam eden bir dönemi kapatırken, bilginin yeni bir el tarafından korunacağı yeni bir dönemi başlatıyor.