2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı dokularına saldırmasını nasıl önlediğini açıklayan çığır açan keşifleri nedeniyle Amerikalı bilim insanları Mary E. Brunkow ve Fred Ramsdell ile Japon araştırmacı Shimon Sakaguchi'ye verildi. İsveç'teki Karolinska Enstitüsü'ndeki Nobel Meclisi, bu üç bilim insanının bağışıklık sisteminin düzenlenmesindeki temel mekanizmaları aydınlattığını duyurdu. Ödül alan araştırmacılar, bağışıklık sisteminin "frenleri" olarak görev yapan ve gerektiğinde sistemi sakinleştiren özel hücreler olan düzenleyici T hücrelerini (Tregs) tanımladılar. Bu keşifler, bağışıklık sisteminin kendi vücuduna saldırmasını engelleyen "periferik immün tolerans" adı verilen kritik bir güvenlik mekanizmasını ortaya koydu.
Shimon Sakaguchi'nin 1990'ların ortalarındaki çığır açan araştırması, düzenleyici T hücrelerini (Tregs) T hücrelerinin ayrı bir alt kümesi olarak tanımladı ve diğer bağışıklık hücrelerini aktif olarak kontrol ettiğini gösterdi. Onun çalışması, bu hücrelerin farelerde yokluğunun otoimmün hastalığa yol açtığını, geri yüklenmelerinin ise bu tür saldırıları hafiflettiğini ortaya koydu. 2001 yılında, Mary E. Brunkow ve Fred Ramsdell, farelerde şiddetli bir otoimmün sendromun genetik temelini belirleyerek FOXP3 genindeki mutasyonları işaret ettiler. Bu keşif aynı zamanda IPEX sendromu gibi insan otoimmün rahatsızlıklarıyla da bağlantılıydı ve Shimon Sakaguchi'nin sonraki araştırmaları FOXP3'ün düzenleyici T hücrelerinin gelişimi için ana düzenleyici olduğunu doğruladı.
Bu çalışma, otoimmün hastalıkların tedavisinde ve kanser immünoterapilerinin geliştirilmesinde yenilikçi stratejilerin önünü açmıştır. Nobel Komitesi, üç bilim insanının çalışmalarının "merkezi bir gizemi çözdüğünü: çoğu insanın neden yıkıcı otoimmün hastalıklardan muzdarip olmadığını" belirtti. Keşiflerinin immün düzenlemenin anlaşılmasında dönüm noktası olduğunu ve "yenilikçi terapötik stratejilere yol açtığını" vurguladı.
Bu araştırmalar, otoimmün hastalıkların tedavisinde, organ nakli başarılarının artırılmasında ve kansere karşı vücudun kendi mücadelesinin güçlendirilmesinde önemli bir temel oluşturmaktadır. Bilim insanlarının çalışmaları, otoimmün hastalıkların tedavisinde yeni yaklaşımların geliştirilmesine olanak tanımıştır. Örneğin, düzenleyici T hücrelerinin sayısını manipüle ederek otoimmün bozuklukların tedavisinde ve nakledilen organların canlılığının iyileştirilmesinde fayda sağlanabileceği düşünülmektedir.
Bununla birlikte, kanser tedavisinde, bağışıklık sisteminden kalkan olarak yararlanan T hücrelerinin sayısını azaltmak da mümkün olabilir. Bu keşifler, insan sağlığı üzerinde büyük bir etkiye sahip olmaya adaydır. Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi'nin bu devrim niteliğindeki keşifleri sayesinde, üçlü, bağışıklık sisteminin nasıl düzenlendiği ve kontrol altında tutulduğu konusunda temel bilgiler sağlamıştır. Bu sonuçların insanlığa en büyük faydayı sağladığı belirtilmiştir.
Bu araştırmalar, bağışıklık sisteminin işleyişini ve neden herkesin ciddi otoimmün hastalıklar geliştirmediğini anlamamızda belirleyici olmuştur. Ödül, 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1 milyon ABD doları) nakit para ile birlikte verilmektedir.