Arap Metinleri Süpernovaların Gizemini Aralıyor: 1006 ve 1181 Yılı Keşifleri

Düzenleyen: Tetiana Martynovska 17

On ikinci ve on dördüncü yüzyıllara tarihlenen Arapça metinlerin titiz incelemesi, galaksimizde gerçekleşen iki büyük süpernova olayına dair daha önce gözden kaçan önemli kayıtları ortaya çıkardı. Bu keşifler, kadim gözlemcilerin göksel olayları kaydetmedeki ileri düzey yeteneklerini bir kez daha gözler önüne seriyor ve evrenin dinamik tarihine dair anlayışımızı derinleştiriyor.

Özellikle, on ikinci yüzyıl şairi İbn Sanā' el-Mülk'ün, Selahaddin Eyyubi'ye ithaf ettiği bir eserinde, 1181 yılındaki süpernovayı tasvir eden bir şiir bulundu. Bu şiirde gökyüzünün yeni bir yıldızla (necim) süslendiğinden bahsedilmektedir. Bu olayın, Selahaddin ve kardeşinin Kahire'de bulunduğu 1181-1182 yıllarına denk geldiği düşünülmektedir. Bu süpernova, Cassiopeia takımyıldızında gözlemlenmiş olup, çıplak gözle dahi rahatça görülebilen, yaklaşık 0 kadir parlaklığında olağanüstü bir ışıltıya sahipti. Çinli astronomlar da bu olayı 6 Ağustos 1181'den 6 Şubat 1182'ye kadar, toplam 185 gün boyunca gözlemlemişti. Şiirin, Selahaddin'in Mısır'a dönüşlerinden birine ithafen Aralık 1181 ile Mayıs 1182 tarihleri arasında yazıldığı ve okunduğu tahmin edilmektedir.

Öte yandan, on dördüncü yüzyıl tarihçisi Ahmed ibn Ali el-Makrîzî, 1006 yılındaki süpernovaya işaret eden bir kayıt belgeledi. El-Makrîzî, Ebû Rakve isyanı sırasında ortaya çıkan ve Ay kadar parlak parlayıp birkaç ay boyunca gökyüzünde kalan kuyruklu bir yıldızdan (kavkab) bahsetmektedir. Bu tanım, gündüz gökyüzünde bile görülecek kadar parlak olan Süpernova 1006'nın özellikleriyle birebir örtüşmektedir. Bu olay, Doğu Asya ve Arabistan'da not edilmiş olsa da, gökyüzünde çok güneyde kaldığı için Avrupa'nın çoğunda gözlemlenememişti.

Ayrıca, Fars bilgini İbn Sina (Avicenna), Kitab el-Şifa adlı eserinde, SN 1006'yı tanımlayan ve daha önce gözden kaçan bir gözlem raporu sundu; bu raporda nesnenin renginin zamanla değiştiği ve yaklaşık üç ay boyunca sönerek kaybolduğu belirtilmektedir. Bu kadim kayıtlar, gökyüzündeki geçici olayların belgelenmesinde Orta Çağ astronomlarının keskin bir algıya sahip olduğunu kanıtlamaktadır. Bu tür keşifler, geçmişteki kozmik olayların dinamiklerini anlamamız için eşsiz bir pencere açmakta ve evrenin sürekli akışındaki değişimlerin, zamanın farklı katmanlarında nasıl yankılandığını göstermektedir.

Kaynaklar

  • Signs Of The TImes

  • Monthly Notices of the Royal Astronomical Society

  • Rutgers University Astronomy Department Publications

  • Annual Reviews: Progenitors of Core-Collapse Supernovae

  • Astronomy & Astrophysics: Relativistic Supernova 2009bb

  • Supernova Explained

Bir hata veya yanlışlık buldunuz mu?

Yorumlarınızı en kısa sürede değerlendireceğiz.

Arap Metinleri Süpernovaların Gizemini Ara... | Gaya One