Yolların Ayrılması: Beyin, İçsel İmgelemi Gerçek Mekandan Nasıl Ayırıyor?

Nörobilim alanındaki en yeni araştırmalar, insan beyninin dışsal algıdan gelen uzamsal bilgiyi, hayal gücüyle yarattığı bilgiden nasıl ayırdığına dair temel bir ayrımı gözler önüne seriyor. Paris'teki École normale supérieure'den Anthony Cleman ve Catherine Tallon-Baudry liderliğindeki çığır açan bir çalışma, 8 Ekim 2025 tarihinde prestijli *Journal of Neuroscience* dergisinde yayımlandı. Bu önemli bilimsel çalışma, zihinsel görselleştirme (imgelem) ile doğrudan görsel algının işlenmesi için tamamen farklı nöral mekanizmaların devreye girdiğini açıkça göstermiştir.

Araştırmacılar, bu ayrımı kanıtlamak amacıyla dikkat çekici bir deney tasarladı. Deneyde, katılımcılardan Fransa'nın zihinsel bir haritasını kullanarak, kendilerine sunulan iki şehirden hangisinin Paris'e daha yakın olduğunu zihinlerinde belirlemeleri istendi. Bu süreç boyunca kaydedilen beyin aktivitesi, net ve şaşırtıcı bir ayrım ortaya koydu: Katılımcılar doğrudan görsel uyaranları işlerken, beynin dışsal verilerin işlenmesiyle ilişkilendirilen arka bölgeleri (oksipital ve paryetal alanlar) belirgin şekilde aktive oldu. Buna karşın, harita hayal edildiğinde ve zihinsel imgelem kullanıldığında, aktivite ön kısımlara, yani frontal loblara doğru kaydı. Bu bulgu, içsel imgelerin ve dışsal görsellerin, beynin farklı nöral süreç zincirleri tarafından işlendiğini kesin olarak doğrulamaktadır.

Anthony Cleman'ın da vurguladığı gibi, içsel “zihinsel bakış” basitçe sıradan görme mekanizmalarının tekrarı veya kopyası değildir. Bu keskin ayrım, gerçek dünyanın algılanması ile beynin bu dünyayı içsel olarak simüle etmesi arasındaki biyolojik temelli farklılıkları anlamak açısından hayati bir öneme sahiptir. Zira bu içsel simülasyon yeteneği, öğrenmenin ve insan deneyiminin temel bir bileşenini oluşturmaktadır. Beynimiz, gerçekliği yorumlarken ve gelecekteki eylemleri planlarken bu iki farklı sistemi ustaca ve eş zamanlı olarak kullanır.

Bu tür nöral farklılıklara dair elde edilen derin bilgiler, bilişsel terapilerin geliştirilmesi için yeni ufuklar açmakta ve sanal gerçeklikten dikkat eğitim sistemlerine kadar uzanan sürükleyici teknolojilerin tasarlanması için önemli potansiyeller sunmaktadır. Ek nörobiyolojik çalışmalar, bu süreçlerin karmaşıklığını teyit etmektedir: Görsel imgelerin canlılığı büyük ölçüde oksipital korteksle ilişkilendirilirken, uzamsal temsillerin oluşturulması ise yaşam deneyimiyle inşa edilen üç boyutlu bir referans sistemiyle ilişkilendirmeyi gerektirir. Beyin, dış ve iç dünyalarda gezinmek için farklı “rotaları” kullanarak şaşırtıcı bir adaptasyon yeteneği sergilemektedir. Bu keşifler, insan zihninin potansiyelini ve karmaşık yapısını anlamamız için yeni bilimsel kapılar aralamaktadır.