Bilim dünyası, maraton koşucularının beyinlerinin, aşırı fiziksel efor sırasında kendi miyelinlerini acil durum enerji kaynağı olarak kullanabildiğini ortaya koyan çarpıcı bir keşfe imza attı. Bu bulgu, beynin glikoz depoları tükendiğinde gösterdiği olağanüstü adaptasyon yeteneğini ve hayatta kalma mekanizmalarını gözler önüne seriyor.
Nature Metabolism'de yayımlanan araştırmaya göre, beyindeki nöronları çevreleyen ve sinirsel sinyallerin hızlı iletimini sağlayan miyelin kılıfı, glikoz seviyelerinin düştüğü durumlarda geçici bir enerji kaynağı olarak kullanılabiliyor. Bu süreç, beyin plastisitesi ve vücudun aşırı fizyolojik strese verdiği tepkiler konusunda önemli bilgiler sunuyor. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) teknikleri kullanılarak yapılan çalışmada, maraton koşucularının beyinlerinde yarış öncesi ve sonrası yapılan taramalar incelendi. Bulgular, özellikle motor kontrol ve duyusal bağlantılarla ilgili beyin bölgelerindeki miyelin seviyelerinde belirgin bir azalma olduğunu gösterdi. Ancak bu durumun geçici olduğu ve yarıştan yaklaşık iki ay sonra miyelin seviyelerinin tamamen normale döndüğü tespit edildi.
Bu durum, miyelin üreten oligodendrosit hücrelerinin, aşırı stres altında miyelini alternatif bir enerji kaynağı olarak kullanabildiğini gösteriyor. Bu, sinir sisteminin ciddi klinik koşullar altında bile gösterdiği adaptasyon yeteneğinin bir kanıtı olarak kabul ediliyor. Beynin normalde temel enerji kaynağı glikoz olsa da, keton cisimcikleri gibi farklı kaynakları da kullanabildiği biliniyor. Uzun süreli ve yoğun egzersizlerde, vücudun karbonhidrat depoları tükendiğinde, beyin ve kaslar için enerji sağlamak üzere yağ depoları ve miyelin gibi alternatif kaynaklara yönelmesi şaşırtıcı değil.
Brezilya gibi sporun ve özellikle maraton koşusunun oldukça popüler olduğu ülkelerde, bu tür metabolik adaptasyonların anlaşılması, sporcuların performansını ve sağlığını optimize etmek açısından büyük önem taşıyor. Brezilya'da 2024 yılında 2.800'den fazla resmi yarış düzenlenmiş ve Strava platformu 19 milyondan fazla kullanıcıyı bir araya getirerek ülkeyi uygulamadaki sporcular için ikinci en büyük merkez haline getirmektedir. Bu durum, sporcu sağlığı ve fizyolojisi alanındaki araştırmaların ne kadar kritik olduğunu vurguluyor.
Miyelinin yenilenme süreci, sinir iletiminin sağlıklı bir şekilde devamı için hayati önem taşır. Aşırı eforun sona ermesinin ardından beyin, yeni miyelin sentezleyerek sinir liflerini restore eder. Bu yenilenme süreci birkaç hafta sürebilir ve sinir sisteminin esnekliğinin ve kendini onarma kapasitesinin bir göstergesidir. Bu keşif, sadece sporcular için değil, aynı zamanda yaşlanma veya nörodejeneratif hastalıklar nedeniyle miyelin kaybı yaşayan bireyler için de potansiyel tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine ışık tutabilir. Bilim insanları, miyelinin bu hızlı iyileşme mekanizmasını anlamanın, gelecekteki tıbbi müdahaleler için önemli ipuçları sunabileceğini belirtiyor.