W dniach 22-23 sierpnia 2025 roku w Bogocie odbyło się piąte spotkanie przywódców państw członkowskich Organizacji Traktatu o Współpracy Amazońskiej (OTCA). Podczas szczytu przyjęto Deklarację z Bogoty, dokument mający na celu aktualizację zobowiązań dotyczących ochrony Amazonii i wzmocnienie regionalnej współpracy w kontekście przygotowań do konferencji COP30 w Belem.
Deklaracja z Bogoty stanowi rozwinięcie ustaleń z poprzednich spotkań, wyznaczając kierunki działań w kluczowych obszarach, takich jak klimat, lasy, bioróżnorodność, odbudowa ekosystemów, bioekonomia, ochrona ludności rdzennej, bezpieczeństwo środowiskowe oraz wzmocnienie instytucjonalne. Podkreślono postępy w koordynacji działań policyjnych, sądowych i wywiadowczych, a także w śledzeniu pochodzenia złota i zwalczaniu nielegalnego wydobycia oraz handlu dziką fauną i florą.
Podczas szczytu zwrócono uwagę na pilną potrzebę działania w obliczu zagrożenia osiągnięciem przez Amazonię punktu krytycznego, który mógłby prowadzić do nieodwracalnych zmian w ekosystemie. Naukowcy, w tym profesor Carlos Nobre, ostrzegają przed tym scenariuszem, wskazując, że połączenie wylesiania i zmian klimatycznych może przekształcić znaczną część lasów deszczowych w sawannę. Szacuje się, że punkt krytyczny może zostać osiągnięty przy wylesieniu na poziomie 20-25% lub przy globalnym ociepleniu o 2,0-2,5°C. Obecne wylesienie w niektórych regionach wschodniej Amazonii sięgnęło 28%, a sezon suchy wydłużył się o 4-5 tygodni, stając się o 2-3°C cieplejszy i o 20-30% bardziej suchy.
Szczególny nacisk położono na rolę ludności rdzennej w ochronie Amazonii. Badania wskazują, że tereny zarządzane przez rdzenne społeczności charakteryzują się znacznie niższymi wskaźnikami wylesiania. Rdzenne ludy są strażnikami około 80% światowej bioróżnorodności, a przynajmniej 25% węgla zgromadzonego w lasach tropikalnych znajduje się pod ich opieką. Deklaracja wzmacnia mechanizmy partycypacji rdzennych mieszkańców, w tym utworzenie Amazońskiego Mechanizmu dla Ludności Rdzennej (MAPI), zapewniając im głos w procesach decyzyjnych.
Podczas szczytu poruszono również kwestię transformacji energetycznej. Choć deklaracja zawiera zapis o dążeniu do „sprawiedliwej, uporządkowanej i równej transformacji energetycznej”, zabrakło konkretnego planu działania lub uznania pilnej potrzeby odejścia od paliw kopalnych. Niektóre kraje, jak Kolumbia, opowiadają się za odejściem od gospodarek opartych na wydobyciu, podczas gdy inne, jak Peru, Ekwador i Wenezuela, sprzeciwiły się tym propozycjom. Brazylia, mimo deklaracji o przywództwie klimatycznym, jednocześnie dąży do rozszerzenia eksploatacji ropy naftowej w Amazonii.
W kontekście przygotowań do COP30, który odbędzie się w Belem w Brazylii w dniach 10-21 listopada 2025 roku, kraje OTCA zobowiązały się do wsparcia funduszu „Tropical Forest Forever Fund” (TFFF). Jest to inicjatywa mająca na celu mobilizację znaczących środków finansowych na rzecz ochrony lasów tropikalnych, łącząca inwestycje publiczne z prywatnymi. Szacuje się, że TFFF będzie w stanie pozyskać około 4 miliardów dolarów rocznie, z czego co najmniej 20% ma być przeznaczone na rzecz ludności rdzennej i społeczności lokalnych.
Deklaracja z Bogoty podkreśla znaczenie Amazonii jako kluczowego elementu w walce ze zmianami klimatycznymi, wskazując na potrzebę zjednoczonego głosu państw regionu na arenie międzynarodowej. Jest to krok w kierunku wzmocnienia pozycji bloku amazońskiego jako spójnej siły politycznej w globalnych negocjacjach klimatycznych, mający na celu zapewnienie zwiększonego finansowania dla ochrony lasów i wyznaczenie nowych zobowiązań klimatycznych przed COP30.